Οι Γκοτζαμάνηδες αλωνίζουν ακόμα

Πενήντα χρόνια μετά τη δολοφονία Λαμπράκη, θα νόμιζε κανείς ότι κάθε αμφισβήτηση γύρω από τα γεγονότα θα είχε λήξει. Ακόμη περισσότερο, θα πίστευε κανείς ότι η ελληνική πολιτεία, αλλά και η κοινωνία, θα είχαν εμπεδώσει το… μάθημά τους και θα είχαν εφοδιαστεί με τα απαραίτητα αντανακλαστικά προκειμένου να αποτρέψουν στο μέλλον παρόμοια… ιστορικά δράματα.

Κι όμως. Όσο απίστευτο και αν φαντάζει, φαίνεται πως σήμερα τα πάντα τίθενται εν αμφιβόλω. Φτάνουν σε σημείο να αμφισβητούνται, ξανά, τα ίδια τα γεγονότα αλλά και η σημασία τους. Οι εξελίξεις φωνάζουν (μάταια) ότι έχουμε βάλει την όπισθεν και οδεύουμε καρφί σε ένα εφιαλτικό «ραντεβού» με τις μαύρες σελίδες του παρελθόντος, την ώρα που… οι αμετανόητοι, χυδαίοι και θρασύδειλοι Γκοτζαμάνηδες αλωνίζουν στους δρόμους – και στους βουλευτικούς διαδρόμους – ελεύθεροι, νόμιμοι και – δυστυχώς, κατά πολλούς – «ωραίοι».

Αυτός είναι και ο λόγος που τελικά, όσες φορές και αν επανέλθουμε στα γεγονότα που προηγήθηκαν της χούντας και, κυρίως, στη χιλιοειπωμένη, χιλιοστοιχειοθετημένη αλλά ουδέποτε επισήμως «δικαιωμένη» δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, δεν θα είναι αρκετές.

Η εκτέλεση του βουλευτή Πειραιά της ΕΔΑ (συνεργαζόμενος) και πρωτοπόρου του «Κινήματος Ειρήνης» στην Ελλάδα, Γρηγόρη Λαμπράκη, μπροστά στα μάτια 180 ανδρών και αξιωματικών της Χωροφυλακής –περιλαμβανομένης όλης της ηγεσίας της – στις 22 Μαΐου του 1963, στη Θεσσαλονίκη, ήταν μια πολιτική δολοφονία που συγκλόνισε τη χώρα και αποτέλεσε σταθμό στην πορεία προς τη συνταγματική ανωμαλία (Ιούλιος ’65) και την ανοιχτή στρατιωτική δικτατορία (Απρίλιος ’67).

Τα σημάδια όμως της... εκτροπής, που οδήγησαν στην αιματοκυλισμένη ομιλία του Λαμπράκη ενώπιον των «Φίλων της Ειρήνης» στη συμπρωτεύουσα, μπορούσε να τα διαπιστώσει κανείς πολύ νωρίτερα. Η συνεργασία της ΕΔΑ (ιδρύθηκε το ’51 «στη θέση» του ΚΚΕ) με τα λοιπά κόμματα το ’56 είχε θορυβήσει τα ανάκτορα, τους Αμερικάνους και το εγχώριο κατεστημένο. Στις εκλογές του ’58 δημιουργήθηκε ένα εκλογικό σύστημα τέτοιο που να «ευνοεί», εκτός από το πρώτο κόμμα, και το δεύτερο με το σκεπτικό ότι έτσι θα «έκοβαν» τα πόδια στην Αριστερά… Όμως η ΕΔΑ αναδείχθηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση προκαλώντας… πανικό.

Η απάντηση του ντόπιου κατεστημένου γνωστή: παρέδωσε τη σκυτάλη στο παρακράτος, το οποίο… θέριεψε. Ο αντικομμουνισμός μετατράπηκε σε επίσημη κρατική ιδεολογία και οι εκλογές του ’61 – γνωστές ως εκλογές της βίας και της νοθείας – έδωσαν την ευκαιρία στο πλήθος παρακρατικών οργανώσεων που δρούσαν στη χώρα να δείξουν την πραγματική ισχύ τους.

Στο μάτι

Εκείνη η περίοδος χαρακτηρίστηκε και από μεγάλη ένταση διεθνώς. Τον Απρίλη έγινε η εισβολή στην Κούβα και τον Αύγουστο οι Σοβιετικοί με τους Ανατολικογερμανούς ύψωσαν το τείχος του Βερολίνου, ενώ οι ηγέτες των δύο μεγάλων δυνάμεων εκτόξευαν απειλές ο ένας στον άλλο για πυρηνικό πόλεμο. Σε αυτό το κλίμα, ο επιτυχημένος αθλητής και επιστήμονας αλλά, κυρίως, ο ανερχόμενος και ιδιαίτερα δημοφιλής βουλευτής Λαμπράκης… ενοχλεί καθώς καταφέρνει, από το ’61 έως και το πρώτο τετράμηνο του ’63, να βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα.

Θες το… ξύλο που έριξε στον βουλευτή του Κιλκίς της ΕΡΕ, Κ. Παπαδόπουλο, ο οποίος είχε προηγουμένως χειροδικήσει κατά του βουλευτή της ΕΔΑ Α. Μπριλλάκη (Μάρτιος ’63)... Θες το «θράσος» που έδειξε όταν αψήφησε τις εντολές των αρχών και περπάτησε (μόνος του) στη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης που είχε απαγορεύσει η κυβέρνηση (Απρίλης ’63)… Θες τα όσα… έσουρε στη Φρειδερίκη, που αρνήθηκε να τον δεχτεί στο Λονδίνο προκειμένου να της ζητήσει εξ ονόματος του ελληνικού λαού την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων… Ο Λαμπράκης είχε μπει στο μάτι του συστήματος και δεν έλεγε να… βγει. Και το σύστημα – από τα ανάκτορα και την κυβέρνηση ώς τον στρατό, τα σώματα ασφαλείας, τις μυστικές υπηρεσίες και το παρακράτος – δεν φημιζόταν για την ανοχή του.

Κάπως έτσι, ο βουλευτής φτάνει στη Θεσσαλονίκη στις 22 Μαΐου και, παρ’ ότι οι «αλλαγές» στο πρόγραμμά του ήταν περίεργες και ανησυχητικές (ο ιδιοκτήτης της αίθουσας στην οποία θα μιλούσε αρχικά αλλάζει γνώμη την τελευταία στιγμή, και η μόνη «διαθέσιμη» τελικά αίθουσα δεν έχει έξοδο κινδύνου), ο Λαμπράκης θα πέσει στην «παγίδα θανάτου» που του έστησαν. Σε όλη τη διάρκεια τη ομιλίας, ο χώρος έξω από την αίθουσα θυμίζει ζούγκλα, οι παρακρατικοί λιθοβολούν το κτήριο, σπάνε τζάμια, βρίζουν και απειλούν με συνθήματα όπως «Λαμπράκη θα πεθάνεις!».

Ο ίδιος ο βουλευτής θα απευθυνθεί με «εκκλήσεις» στις αρχές που βρίσκονται έξω από το κτήριο ζητώντας τους «να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή του» και καταγγέλλοντας ότι «υπάρχει σχέδιο δολοφονίας του». Κανένας δεν θα κάνει τίποτα. Ούτε όταν βλέπουν το τρίκυκλο να ορμάει εναντίον του, με οδηγό τον Σπύρο Γκοτζαμάνη και «επιβάτη» τον κουμπάρο του Μαν. Εμμανουηλίδη, ούτε όμως και μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του. Οι αυτουργοί της δολοφονίας μάλιστα μπορεί να μας ήταν άγνωστοι, εάν δεν τους είχε κυνηγήσει και ακινητοποιήσει ο Μανώλης Χατζηαποστόλου και αν στη Θεσσαλονίκη εκείνη την εποχή δεν υπήρχε μια ιστορική σύμπτωση. Τρεις δημοσιογράφοι, οι Γιάννης Βούλτεψης, Γιώργος Ρωμαίος και Γιώργος Μπέρτσος, ένας εισαγγελέας, ο Παύλος Δελλαπόρτας, και ένας ανακριτής, ο Χρ. Σαρτζετάκης, θα πετύχουν το ακατόρθωτο. Παρά το γεγονός όμως ότι έκτοτε δεκάδες στοιχεία, μαρτυρίες και ντοκουμέντα από εκείνες τις ημέρες έχουν αναδείξει την αδιαμφισβήτητη σχέση αλλά και τον γενικότερο συντονισμό κινήσεων κράτους και παρακράτους… οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας (και πολλών άλλων… δεινών) παραμένουν επισήμως «άγνωστοι». Η μοναδική… «απάντηση» – προς υπεράσπισή του – που μπόρεσε να βρει το εγχώριο κατεστημένο για εκείνη την εποχή ήταν να επικαλεστεί… άγνοια. «Ποιος κυβερνάει αυτή τη χώρα;» φέρεται να είχε αναφωνήσει ο Καραμανλής με αφορμή τη δολοφονία Λαμπράκη. Αλήθεια, σήμερα… ποιος την κυβερνάει;

πηγή