Νιώθω βαθιά ταπεινωμένος, ως φιλέλληνας, όταν μια εφημερίδα τολμά να βάλει τίτλο πως η Ελλάδα είναι «μια χώρα ίσως λιγότερο ευρωπαϊκή απ' ό,τι φαίνεται» κι όταν το περιεχόμενο αυτού του άρθρου είναι κακή σύνοψη μιας ιστορίας την οποία οι συντάκτες δεν έχουν ζήσει. Νιώθω ταπεινωμένος, ως Γάλλος, που....

συμπατριώτες μου πληγώνουν με τέτοιο τρόπο την ιστορία και τροφοδοτούν τον μύθο του ψεύτη και πονηρού (poniros στο πρωτότυπο) Ελληνα.

Αν λοιπόν δεν είναι η Ελλάδα ευρωπαϊκή χώρα, ποιος αξίζει αυτόν τον τίτλο; Ο γερμανός βάρβαρος ή η ύπουλη Αλβιών, την οποία ο μεγαλύτερος ποιητής της, ο Βύρωνας, κατηγορούσε ήδη για λεηλασία της χώρας του Ομήρου;

Περισσότερο ευρωπαϊκή η Αγγλία, που δεν επιθυμεί καμία ευρωπαϊκή αλληλεγγύη - και κυρίως όχι εκείνη που θα της κόστιζε χρήματα; Δεν είναι αυτή η χώρα που επανέφερε στην Ελλάδα τον στρατό και τον βασιλιά στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πυροδοτώντας έναν κατακλυσμό που η Ελλάδα έμελλε να πληρώσει πολύ ακριβά, μια χώρα που μπορεί εντούτοις να υπερηφανεύεται για την αντίσταση την πιο υποδειγματική απέναντι στον Ναζί κατακτητή.

Η ιδέα της Ευρώπης δεν έχει και πολλά χρόνια ζωή, αμφιβάλλω αν μπορούμε να διανέμουμε διπλώματα ευρωπαϊκότητας. Τόσο η ιδέα όσο και το γεωγραφικό της περιεχόμενο είναι προς οικοδόμηση και όχι ένα ακέραιο δεδομένο.

Ο Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν έβαλε την Ελλάδα στην Ευρώπη διότι, λέει, από αυτή τη χώρα έρχονταν η δημοκρατία και ο πολιτισμός. Εστω, αν και μπορεί κανείς να πει πολλά για αυτή την αθηναϊκή δημοκρατία, την οπαδό της δουλείας, την ιμπεριαλιστική…

Αλλά ο τόνος τοποθετείται εσφαλμένα, διότι το πρόβλημα δεν είναι να μάθουμε πού γεννήθηκε η δημοκρατία, το πρόβλημα είναι να αναγνωρίσουμε ότι ο ελληνικός ή, καλύτερα ας πούμε, ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός είναι το μόνο κοινό σκυρόδεμα σε μια ιστορία φτιαγμένη από αντιπαλότητες και παγκόσμιους πολέμους. Αυτός ο περίφημος ελληνικός πολιτισμός έθρεψε την Αναγέννηση, τα γράμματα και τις τέχνες, τους κλασικούς μας του 18ου αιώνα και γονιμοποίησε τις ελίτ του ίδιου αυτού αιώνα που συντάραξαν τον κόσμο.

Η θέση της Ελλάδας είναι στο κέντρο της Ευρώπης, πρόκειται άλλωστε για μία από τις πιο ζωντανές και τις πιο λαμπερές εστίες της ευρωπαϊκής κουλτούρας με πρόσωπα αξιοσημείωτα σε όλους τους τομείς, και όχι μόνο στην ποίηση, με μια πρωτότυπη σχολή ζωγραφικής που αρχίζει από τον Θεόφιλο και οδηγεί στον Τσαρούχη μέσω του Εγγονόπουλου, με φιλόσοφους όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης…

Δείτε ποιοι μεταφράζονται στην Ελλάδα ο Βερνάν, ο Φουκό και ο Ντεριντά• δείτε πού διαπλάθονται οι ελίτ στον τομέα της ιστορίας, η EHESS (Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών) έχει παίξει μεγάλο ρόλο. Και θα βρείτε στην Ελλάδα μια γενιά αξιόλογων ιστορικών που συμμετέχουν στην ανανέωση του κλάδου.

Ολοι λοιπόν ψεύτες και κλέφτες τους οποίους πρέπει να υπερασπιστούμε γιατί εφηύραν κάποτε τη λέξη «δημοκρατία»; Υπάρχουν πολλά ακόμα πράγματα να βάλουμε στη ζυγαριά η φιλοσοφία (α λα δυτικά), η ιστορία, το θέατρο… Υπάρχουν σήμερα σε αυτή τη χώρα άνδρες και γυναίκες από τους πιο καλλιεργημένους και τους πιο πολιτισμένους που γνωρίζω• δεν δέχομαι να τους βάζουν «βάρβαροι» στον πάγκο της Ευρώπης. Οσο για τους αξιοθρήνητους κομπιναδόρους, σε ποια χώρα δεν υπάρχουν, έχοντας διασπαθίσει δεκάδες δισεκατομμύρια;

Το ερώτημα δεν είναι αν η Ελλάδα είναι περισσότερο ή λιγότερο ευρωπαϊκή τα ίδια τα θεμέλια της Ευρώπης δεν υφίστανται χωρίς τον ελληνισμό.

Να θυμίσουμε πως η Ευρώπη ήταν μια πριγκίπισσα από τη Φοινίκη που απήχθη από Κρήτες προκαλώντας μία από τις πρώτες διαμάχες μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η Ευρώπη έχει λοιπόν και ανατολίτικες ρίζες κι αυτός είναι ένας πολύ χρήσιμος μύθος σε αυτές τις εποχές διασταύρωσης των πληθυσμών.

Τσιμέντο της Ευρώπης δεν είναι οι τράπεζες και οι τραπεζίτες αλλά ένας πολιτισμός, και ο ελληνικός πολιτισμός είναι ένα από τα στοιχεία που μας ενώνουν• αλίμονο, υπάρχουν τόσο λίγα!

Vive la Grece! Και ας μην αφήσουμε τεχνοκράτες να γονατίσουν φίλους και αδελφούς, πόσω μάλλον να τους ταπεινώσουν και να ταπεινώσουν κι εμάς.

Ο κ. Ετιέν Ρολάν είναι πρώην διευθυντής της Γαλλικής Σχολής Αθηνών (EFA) και επίτιμος καθηγητής Ελληνικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris I - Πάνθεον - Σορβόνη.

Το κείμενο αυτό είναι η απάντηση του κ. Ρολάν στο πρόσφατο δισέλιδο δημοσίευμα της «Monde» με τίτλο «Ελλάδα - Ευρώπη η μεγάλη παρεξήγηση», όπου αμφισβητούνταν η ευρωπαϊκότητα της χώρας μας.

Ακολουθεί το πρωτότυπο κείμενο από τη συνδρομητική Le Monde:

ELLADA, agapi mou,

par ETIENNE ROLAND, Ancien directeur de l'Ecole française d'Athènes, professeur émérite d'archéologie grecque, Paris I Panthéon-Sorbonne

je me sens profondément humilié dans mon philhellénisme quand un journal ose titrer que la Grèce est un « pays peut-être moins “européen” qu'il n'y paraît » et que le contenu de cet article est un mauvais résumé d'une histoire que les auteurs n'ont pas vécue ; je suis humilié comme Français que des compatriotes fassent si mal de l'histoire et nourrissent le mythe du Grec menteur et poniros.

Je ne reviendrai que sur quelques points. Si la Grèce n'est pas un pays européen, qui mérite ce titre ? Le barbare germain ou la perfide Albion à laquelle son plus grand poète, Byron, reprochait déjà de piller le pays d'Homère ? Plus Européenne l'Angleterre qui ne veut d'aucune solidarité européenne et surtout pas de celles qui lui coûteraient de l'argent ? N'est-ce pas elle qui a ramené en Grèce l'armée et le roi, à la fin de la Seconde Guerre mondiale, déclenchant un cataclysme que le pays allait payer très cher, pays qui peut pourtant se targuer de la résistance la plus exemplaire face à l'occupant nazi. Il n'y a pas si longtemps qu'est née l'idée d'Europe et je doute que l'on puisse distribuer des brevets d'européanisme. L'idée comme son contenu géographique est à construire et n'est pas une donnée intangible.

V. Giscard d'Estaing a fait rentrer la Grèce en Europe parce que, dit-il, la démocratie et la culture venaient de ce pays. Soit, même s'il y aurait beaucoup à dire sur cette démocratie athénienne, esclavagiste et impérialiste... Mais l'accent est mal mis, car le problème n'est pas de savoir où est née la démocratie, le problème est de reconnaître que la culture grecque, disons gréco-romaine, est le seul ciment commun dans une histoire faite de rivalités et de guerres mondiales. Cette fameuse culture grecque a nourri la Renaissance, les lettres comme les arts, nos classiques du XVIIe s. et a fécondé les élites du XVIIIe s qui ont bouleversé le monde. Le XIXe s. a joué un rôle fondamental dans la diffusion des arts et des lettres grecques engendrant un courant « néo-classique » que l'on retrouve à Edimbourg,- qui en fut l'un des centres et où l'on voulut construire un Parthénon — , mais aussi à Ratisbonne, où le Walhala, célébrant la victoire des Allemands sur les troupes napoléoniennes, est une réplique d'un temple grec.

L'art contemporain à partir de 1900 s'est construit en réaction contre le « classicisme » et l'on ne peut que s'en réjouir, car la leçon de l'art grec était celle de la concurrence et de la liberté. La culture de nos élites s'est modernisée et le latin, comme le grec, ne sont plus que marginalement enseignés dans nos écoles. Loin de moi l'idée de vouloir en refaire la culture de l'élite, qui se nourrit aujourd'hui de diversités littéraires ou artistiques dans un contexte mondialisé : cela est fort bien et l'un des acquis essentiels de ce que l'on appelle la « post-modernité ». Mais ces transformations n'affectent nullement la place de la Grèce au centre de l'Europe, car il s'agit d'un des foyers les plus vivants et les plus brillants de la culture européenne : des individualités remarquables dans tous les domaines, et pas seulement en poésie, une école de peinture originale de Théophilos à Tsaroukis en passant par Engonopoulos, des philosophes comme Kastoriadis..Regardez qui est traduit en Grèce : Vernant, Foucault et Derrida ; regardez où sont formées les élites : dans le milieu historien, l'EHESS a joué un grand rôle et vous trouvez en Grèce une génération de remarquables historiens participant au renouvellement de la discipline.

Alors tous des menteurs et des voleurs qu'il faut défendre parce que dans le temps ils ont inventé le mot de démocratie ? Il y aurait bien d'autres choses à mettre dans la balance : la philosophie (à l'occidentale), l'histoire, le théâtre... Il y a aujourd'hui dans ce pays des hommes et des femmes parmi les plus cultivés et les plus policés que je connaisse ; je ne supporte pas que des « barbares » les mettent au banc de l'Europe. Quant aux fraudeurs minables, dans quel pays n'en trouve-t-on pas, qui ont dilapidé des dizaines de milliards à date récentes ?

Il ne s'agit pas de savoir si la Grèce est plus ou moins européenne, puisque les fondements même de l'Europe ne s'entendent pas sans l'hellénisme ; rappelons qu'Europe est une princesse phénicienne enlevée par des Crétois et engendrant un des premiers conflits entre l'Occident et l'Orient. Europe a donc aussi des racines orientales, un mythe bien utile dans ces temps d'hybridation des populations. L’Europe n'a pas pour ciment des banques et des banquiers, elle a pour ciment une culture, et la culture hellénique est un des éléments qui nous unit ; hélas, il y a en a bien peu !

Vive la Grèce, et ne laissons pas des technocrates mettre à genoux des amis et des frères, encore moins les humilier et nous humilier.

πηγή