22 Μαΐου 1947. Ο Χάρρυ Τρούμαν υπογράφει τον νόμο που προβλέπει παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα. (Δόγμα Τρούμαν)

...απαιτήθηκε κυ­βέρνηση συνασπισμού επτά πολιτικών αρχηγών με πρωθυπουργό τον τραπεζίτη Δ. Μάξιμο...

Η Αποστολή έγινε ντε φάκτο και από την πρώτη στιγμή μια δικτατορι­κή υπερκυβέρνηση της Ελλάδας.Ανασκάλευε τα πάντα σε υπουργεία και σε κά­θε δημόσια υπηρεσία, χωρίς να παραλείπει ούτε τους πιο απόρρητους φακέλους.

Ο Πόρτερ έγινε δεκτός σαν ρυθμιστής. Όλοι υποτάχθηκαν στο βέτο του.

Το πρώτο που ζήτησε ήταν να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση που, ενώ θα συσπεί­ρωνε τις αντι-αριστερές δυνάμεις, θα ήταν πιο αντιπροσωπευτική. Πραγματικά, στις 24 Ιανουαρίου ορκιζόταν, με πρωθυπουργό τον τραπεζίτη Δ. Μάξιμο, κυ­βέρνηση συνασπισμού επτά πολιτικών αρχηγών (Τσαλδάρη, Βενιζέλου, Κανελ­λόπουλου, Παπανδρέου, Ζέρβα, Αλεξανδρή, Γονατά). Μόνο ο Θ. Σοφούλης αρνή­θηκε να συμμετάσχει, γιατί αξίωνε την πρωθυπουργία. «Κυβέρνησις εθνικής συ­νεργασίας» ονομάστηκε επίσημα, ενώ ο λαός την αποκαλούσε «Επτακέφαλη».

Για πρώτη φορά αναλάμβανε υπουργείο (Εργασίας)ο νεαρός τότε βουλευ­τής Σερρών του Λαϊκού Κόμματος Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Ο ΠΟΡΤΕΡ ΚΑΙ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ

Η Αποστολή Πόρτερ έγινε ντε φάκτο και από την πρώτη στιγμή μια δικτατορι­κή υπερκυβέρνηση της Ελλάδας. Ανασκάλευε τα πάντα σε υπουργεία και σε κά­θε δημόσια υπηρεσία, χωρίς να παραλείπει ούτε τους πιο απόρρητους φακέλους. Αντικειμενικός σκοπός της ήταν να ερευνήσει αν μπορούσε να αποτελέσει η Ελλά­δα στέρεο έδαφος για να στηριχθεί επάνω της η αμερικανική επέμβαση που θα επιδίωκε τη συντριβή των ανταρτών και το πνίξιμο των αριστερών δυνάμεων. Ταυτόχρονα η Αποστολή Πόρτερ εξέταζε κατά πόσον η ελληνική οικονομία προσφερόταν για εκμετάλλευση από αμερικανικές μεγάλες επιχειρήσεις (μονοπώλια).

Ο Πόρτερ συνέταξε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση για την οικονομική κατά­σταση στην Ελλάδα, την οποία ανέλυσε στις 28 Μαρτίου Ι 947 στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της βουλής των αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών, από την οποία αποσπούμε μερικές παραγράφους χαρακτηριστικές (αθηναϊκή εφη­μερίδα Ελευθερία, 1-9-10 Μαΐου 1947):

Υπάρχει μεγάλη ανομοιομορφία εις τό βιοτικόν έπίπεδον και τά εισοδήματα ανά την Ελλάδα. Οι κερδίζοντες, δηλαδή οί βιομήχανοι, οί έμποροι, οι κερδο­σκόποι και οί μαυραγορίται, διάγουν έν πλσύτω και χλιδή, τό πρόβλημα δέ αυτό ουδεμία κυβέρνησις το αντιμετώπισεν αποτελεσματικώς. Έν τώ μεταξύ α'ι λαϊκα'ι μάζαι περνούν μιαν αθλίαν ζωή. Οι κερδίζοντες είναι σχετικώς ολίγοι τόν αριθμόν και ό συνολικός πλούτος των, περιερχόμενος εις τό σύνολον του πληθυσμού θα έπέφερεν ελάχιστην βελτίωσιν των γενικών συνθηκών διαβιώ­σεως. 'Αλλ' ο πολυτελής τρόπος ζωής των έν μέσω της πτώχειας, συντείνει εις τό να έξοργίζη τας μάζας και να ύπογραμμίζη την δυστυχίαν των πτωχών.

Υπάρχει εις τήν χώραν σημαντικόν ποσοστόν συγκεκαλυμμένης ανεργί­ας, δεδομένου ότι τά 20% του πληθυσμού χρησιμοποιούνται υπό τοϋ κράτους ή εξαρτώνται έξ αυτού. Τά χαμηλότατα επίπεδα ζωής των δημοσίων υπαλ­λήλων, των συνταξιούχων και των άλλων μισθοβιώτων αποτελούν ενα σημα­ντικό παράγοντα, ο οποίος συμβάλλει εις την πολιτικήν και κοινωνικήν εντασιν που χαρακτηρίζει σήμερον την Ελλάδα.

Ουδέν μέτρον ελήφθη από της απελευθερώσεως δια να δοθή χρήσιμος εργασία εις τους δυναμένους να εργασθούν από το ευρύ αυτό στρώμα του πληθυσμού.

... Δύο και ήμισυ έτη μετά την άπελευθέρωσιν η Ελλάς ευρίσκεται εις μί­αν κατάστασιν νεκρώσεως παρά την ούσιαστικήν έξωτερικήν βοήθειαν κα'ι την αρμοδίαν εξωτερικήν καθοδήγησιν.

... Σημαντικά ποσά ξένου συναλλάγματος έσπαταλήθησαν κατά τό πα­ρελθόν έτος [ Ι 946] εις εϊσαγωγάς ειδών πολυτελείας, εις πώλησιν χρυσών λιρών από το κράτος και εις πράξεις επι του νομίσματος εις την μαύρην άγοράν.

ΤΑ «ΛΙΜΠΕΡΤΙ»

Πιο ανεπίσημα ο Πολ Πόρτερ δημοσίευε στο αμερικανικό περιοδικό Κόλιερς (Σε­πτέμβριος 1947) τις εντυπώσεις του από την Ελλάδα ως εξής (Σπ. θεοδωρόπουλου, Απ' το δόγμα Τρούμαν στο δόγμα Χούντα, Αθήνα Ι 977, σελ. 64-65):

Απ' ό, τι μπόρεσα να διαπιστώσω, η κυβέρνηση δεν έχει καμιάν άλλη πολι­τική πρακτική από το να ζητάει συνέχεια ξένη βοήθεια για να διατηρεί την εξουσία της και να διασώζει συνέχεια τα προνόμια μιας μικρής κλίκας εμπό­ρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα.

Η κλίκα αυτή είναι αποφασισμένη να υπερασπίσει με κάθε μέσο τα οι­κονομικά της συμφέροντα και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το τι μπορεί να στοιχίσει αυτό στην οικονομία της χώρας. Τα μέλη αυτής της κλίκας επιθυ­μούν να διατηρήσουν άθικτο ένα φορολογικό σύστημα που τους ευνοεί, με αληθινά σκανδαλώδη τρόπο. Αντιτίθενται στον έλεγχο συναλλάγματος, γιατί αυτό θα τους εμποδίσει να εξάγουν τα κέρδη τους στις τράπεζες του Καΐρου και της Αργεντινής. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να επενδύσουν τα κέρδη τους στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν στην αναστήλωση της εθνικής οικονομίας.

Τα συμφέροντα των εφοπλιστών προστατεύονται επίσης με σκανδαλώδη τρόπο. Η ελληνική εμπορική ναυτιλία ανθεί στην εποχή μας και οι εφοπλιστές κερδίζουν τεράστια ποσά, αλλά το χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος δεν απο­κομίζει κανένα όφελος απ' αυτό. Οι μισθοί των ναυτικών γυρίζουν στην Ελ­λάδα, αλλά οι εφοπλιστές ασφαλίζουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους στις ξένες χώρες.

Κάθε επιχείρηση θα έπρεπε να πληρώνει μια σημαντική εισφορά στο κρά­τος, κάτω από την προστασία του οποίου λειτουργεί. Αυτό ισχύει κατά κύριο λόγο για την περίπτωση των εφοπλιστών, που τα μεγαλύτερα κέρδη τους προέρχονται από τα «Λίμπερτι», τα οποία τους παραχώρησε η αμερικανική Ναυτική Αποστολή με την εγγύηση του ελληνικού κράτους.

Οι περισσότεροι απ' αυτούς είναι άνθρωποι πολύ ευχαριστημένοι, που μιλάνε πολύ καλά τ' αγγλικά. Είναι πάντοτε πρόθυμοι, όταν πρόκειται να εξυπηρετήσουν την αμερικανική αποστολή για τα δικά τους συμφέροντα. Θυμάμαι ακόμα ένα από τα πιο επίσημα γεύματα ενός από τους σημαντι­κότερους τραπεζίτες, που με είχε καλέσει στη βίλα του των Αθηνών. Είχε τρεις σερβιτόρους με λιβρέα, μια ποικιλία απ' τα πιο φίνα κρασιά και φα­γητά διάφορα, περίφημα γαρνιρισμένα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος, ένας από τους αντιπροσώπους της κλίκας που ανέφερα άρχισε να εξυμνεί τις ομορφιές της ζωής κοντά στη θάλασσα, καθώς και τις χαρές των αρι­στοκρατικών σπορ.

Η αντίθεση ανάμεσα στο γεύμα αυτό και στα παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα στους δρόμους της Αθήνας είναι πραγματικά τρομερή...

Τα «Λίμπερτι» που αναφέρει ο Πόρτερ αφορούν στην εξής υπόθεση:

Στη δι­άρκεια του πολέμου στην Αμερική κατασκευάστηκαν χιλιάδες εμπορικά σκάφη του τύπου «Λίμπερτι» 10.000 τόνων. Μετά τον πόλεμο τα πλοία αυτά παρο­πλίστηκαν. Αλλά στις 3 Ιανουαρίου 1947 η Ναυτική Επιτροπή των Ηνωμένων Πολιτειών ενέκρινε την πώληση εκατό «Λίμπερτι» σε Έλληνες εφοπλιστές αντί 60 εκ. δολαρίων, με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Αυτή η πώληση χα­ρακτηρίστηκε σκανδαλώδες χάρισμα προς τους εφοπλιστές και ο γνώριμος μας Κυριάκος Βαρβαρέσος έγραφε από την Ουάσιγκτον στις 9 Μαΐου 1947 προς την ελληνική κυβέρνηση:

Σήμερον το κράτος μετά τόσους αγώνας και τόσας θυσίας του πληθυ­σμού της απελευθερωθείσης χώρας, παρέχει την απεριόριστον εγγύηση του διά την παρά των εφοπλιστών αγοράν των «λίμπερτυ σίας» τα οποία εχορηγήθησαν παρά της αμερικανικής κυβερνήσεως εις την "Ελλάδα υπό ευνοϊκότατους όρους, χωρίς νά ζητήση οιανδήποτε επαρκή ασφάλειαν και χωρίς να επιβάλη οιανδήποτε σοβαράν υποχρέωσιν εις τους εφοπλιστάς.

Ή κυβέρνησις δια της πράξεως της ταύτης κατέστησε δυνατήν την παρ' αυτών πραγματοποίησιν μεγάλων κερδών τα οποία αποσβένουσι την αξίαν των πλοίων εντός ελαχίστου χρόνου, αδιαφορούσα άν, όταν επέλθει ασφαλής ή κρίσις, το Κράτος θα παραμείνη με την ασφάλειαν πλοίων άνευ εμπορικής αξίας. Νομίζω δτι αρκεί διά τον χαρακτηρισμών τής πράξεως ταύτης νά πλη­ροφορήσω δτι εθεωρήθη ενταύθα ... πρωτοφανές σκάνδαλον.

Οι διαπιστώσεις του σκανδάλου είναι ακριβείς, αλλά πρέπει να λάβουμε υπό­ψη και ότι τα εκατό εκείνα «Λίμπερτι» απετέλεσαν τη «μαγιά» της μεταπολε­μικής μεγάλης ελληνικής ναυτιλίας.

ΤΟ ΑΠΟΙΚΙΑΚΟ ΥΠΕΡΚΡΑΤΟΣ

Ο Πολ Πόρτερ γνωμάτευσε τελικώς ευνοϊκά για την αμερικανική επέμβαση στην Ελλάδα. Στην έκθεση του όμως έκανε τις εξής υποδείξεις, σαν όρους για να γί­νει αποτελεσματική:

"Ένας τρόπος αντιμετωπίσεως των προβλημάτων θα ήτο να υπάρξουν, εκτός από μίαν συμβουλευτικήν αποστολήν αντιπροσωπεύουσαν τας Ηνωμένας Πολιτείας, αρκετοί Αμερικανοί και άλλοι ξένοι τεχνικοί, χρησιμοποιούμενοι ως άτομα από την ελληνικήν κυβέρνησιν εις επικαίρους κρατικάς θέσεις (...καί­ριας εκτελεστικάς θέσεις).

Πρέπει να εγκατασταθή Διεύθυνση Εξωτερικού Εμπορίου υπό την αρχηγίαν ξένου τεχνικού...

Ή Αμερικανική Αποστολή πρέπει να δύναται να εξασφαλίζη δια διαφό­ρων τρόπων ότι γίνεται η καλύτερα δυνατή χρήση της αμερικανικής βοηθείας. Θά πρέπει να έχη την εξουσίαν ως τελευταίον μέτρον να διακόπτη ή να περιορίζη την οικονομικήν βοήθειαν όχι μόνο γενικώς, αλλά και εις την περίπτω­σιν οιουδήποτε σχεδίου ή ενεργείας, οσάκις καθίσταται προφανές ότι οι όροι της βοηθείας δεν έτηρήθησαν.

Ή Αμερικανική Αποστολή θα πρέπει να συμμετέχη εις την ανάπτυξιν της πολιτικής εσόδων και εξόδων (της ελληνικής κυβερνήσεως). Θα απαιτηθή η εκ μέρους της έγκρισις του προϋπολογισμού πριν ούτος τεθή εν ισχύι.

Τό πρόγραμμα εισαγωγών το όποιον θα ετοιμάζεται υπό την επίβλεψιν τής Διευθύνσεως Εξωτερικού Εμπορίου θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνον μετά την έγκρισιν υπό τής αποστολής.

Οι υποδείξεις αυτές έγιναν αποδεκτές και εφαρμόστηκαν απόλυτα.

Όταν έγινε η αμερικανική επέμβαση, ο μηχανισμός της λει­τούργησε σαν αποικιακό υπερκράτος, οι αμερικανικές υπηρεσίες σαν πλήρεις και ανώτατες εξουσίες και η βοήθεια περικοπτόταν αδίστακτα μόλις η ελληνική κυ­βέρνηση έδειχνε την παραμικρή απείθεια στις επιμέρους ή στις γενικές εντολές των Αμερικανών.

**απεσταλμένος του Τρούμαν 18 Ιανουαρίου 1947

...και μετά 67 χρόνια (2014), κατάφεραν να (ξανα)φτάσουμε εδώ.

Δείτε επίσης: Σχέδιο Μάρσαλ: Η «σωτηρία» που… σκοτώνει!