Ἀπόψε ὁ ψαλλόμενος Νυμφίος εἶναι κυρίως ὁ Ὄρθρος (ἤτοι ἡ κυρία ἑωθινὴ προσευχὴ) τῆς Μεγάλης Δευτέρας, ψάλλεται δὲ ἀφ᾿ ἑσπέρας  οἰκονομικώτερον, κατὰ συγκατάβασιν τῆς Ἐκκλησίας, πρὸς εὐκολίαν τῶν πιστῶν.

Ὡς νὰ ἐκλείπῃ τὰς Ἀθήνας καθ᾿ ὅλον τὸ ἔτος τὸ θρησκευτικὸν αἴσθημα - ποιὸς ξεύρει ποῦ πάει καὶ κρύπτεται; - καὶ μόνον κατὰ τὴν ἑσπέραν τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων ἐπανέρχηται ραγδαῖον, καταλαμβάνον ἐξ ἐφόδου τὰς καρδίας καὶ τὰ πνεύματα τῶν πιστῶν, θὰ παραστῶμεν καὶ πάλιν ἀπόψε, ὅσοι δὲν εἴμεθα ἀπολύτως ἀλιβάνιστοι, εἰς τὸ θέαμα τῆς συρροῆς τοῦ πλήθους, τοῦ συνωθισμοῦ, τῆς πληθώρας τοῦ κόσμου, εἰς τοὺς ναούς.

Πολλαὶ εὐλαβεῖς δέσποιναι καταλαμβάνουσι θέσεις μίαν ὥραν πρὶν ἀρχίσῃ ἡ ἀκολουθία τοῦ Νυμφίου, εἰσερχόμεναι εἰς τὸν ναὸν πρὸ τῶν ἱερέων, πρὸ τῶν ἐπιτρόπων, καὶ συγχρόνως μὲ τὸν νεωκόρον. Πολλοὶ ζηλωταὶ τῶν πατρίων γέροντες πέμπουσιν ἀπὸ τῆς ὥρας τοῦ ἑσπερινοῦ τοὺς δωδεκαετεῖς ἐγγόνους των εἰς τὴν ἐκκλησίαν, διὰ νὰ τοὺς πιάσουν στασίδι. Καὶ βλέπεις τὸν μικρὸν μὲ σοβαρότητα ἡλικιωμένου κυρίου κατέχοντα τὸ στασίδι, ἐὰν τυχὸν ἀργήσῃ ὁ πάππος νὰ ἔλθῃ, ἐνῷ ἔξωθεν τοῦ στασιδίου ἵστανται ἄνδρες μὲ μύστακας φαιοὺς καὶ μὲ σεβασμίας φαλάκρας.

Γνωρίζω μίαν ἐκκλησίαν τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου ἐπικρατεῖ ἀκόμη, ὡς πρὸς τὰ στασίδια, τὸ παλαιὸν δημογεροντικὸν σύστημα. Τὰ στασίδια εἶναι ἰδιόκτητα, ἕκαστος ἔχει ἠριθμημένον καὶ μονογραφημένον τὸ ἰδικόν του. Καὶ ἂν τυχόν, ἐν ἀπουσίᾳ τοῦ ἰδιοκτήτου, τολμήσῃ νὰ τὸ καταλάβῃ ἄλλος, καὶ εἶτα ἔλθῃ ὁ ἰδιοκτήτης, ἀμέσως ἔρις καὶ λογομαχία, ὁ ἀγὼν περὶ κατοχῆς καὶ περὶ κυριότητος. Ὁ κάτοχος δὲν ὑποχωρεῖ, ὁ κύριος ἐπιμένει. Οὗτος λέγει: «Τὸ ἔφτιασα, τὸ ἐπλήρωσα· δικό μου πρᾶμα». Ἐκεῖνος ἀπαντᾷ: «Ἔχεις ἀγορασμένον καὶ τὸν τόπο; Πληρώνεις χωριστὸ νοίκι στὴν ἐκκλησιά;» Ἐν τῷ μεταξὺ ἔρχεται θεὸς ἀπὸ μηχανῆς ὁ ἐπίτροπος, καὶ «βάζει τὸ δίκιο στὸν τόπο», ἀναγνωρίζων τοὺς τίτλους τοῦ ἰδιοκτήτου.

Πολλαὶ νεαραὶ κυρίαι ἔχουν τὰ στασίδια των, καὶ ἀφήνουν ἐκτὸς αὐτῶν ἱσταμένας γηραιὰς δεσποίνας. Μία ἀφελὴς κυρία μετεκόμιζε κατ᾿ ἔτος ἀπὸ ἐκκλησίαν εἰς ἐκκλησίαν τὸ καρύινον κ᾿ ἐστιλβωμένον στασιδάκι της, φωνάζουσα ἑκάστοτε πρὸς δικαιολογίαν: «Ἐδῶ σ᾿ αὐτὴ τὴν ἐκκλησιὰ εἶναι ἀδιάκριτες, μβαίνουν στὰ ξένα στασίδια καὶ σ᾿ ἀφήνουν ἀπ᾿ ὄξου». Ἀλλὰ τὰ ἴδια ἐπάθαινε καὶ εἰς τὴν ἄλλην ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην, ἀπὸ χρονιὰ εἰς χρονιά, ἑωσοῦ τέλος, ἄργησε μὲν νὰ καταλάβῃ, ἀλλὰ ἐκατάλαβε, τὸ ἁπλούστερον πρᾶγμα - ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ ἔχῃ ἰδιόκτητον στασίδι.

Ἀπόψε ὁ ψαλλόμενος Νυμφίος εἶναι κυρίως ὁ Ὄρθρος (ἤτοι ἡ κυρία ἑωθινὴ προσευχὴ) τῆς Μεγάλης Δευτέρας, ψάλλεται δὲ ἀφ᾿ ἑσπέρας οἰκονομικώτερον, κατὰ συγκατάβασιν τῆς Ἐκκλησίας, πρὸς εὐκολίαν τῶν πιστῶν. Τῆς ἡμέρας ἡ ἀκολουθία ἀναφέρεται εἰς τὴν ἱστορίαν τοῦ Ἰωσὴφ τοῦ Παγκάλου, ἑνδεκάτου υἱοῦ τοῦ πατριάρχου Ἰακώβ, ὃν ὡς τύπον σωφροσύνης, φιλοστοργίας καὶ ἀμνησικακίας (συγκινητικώτατον ἀληθῶς τὸ δρᾶμα ἐκεῖνο, τὸ ἐξελισσόμενον ἐν τοῖς τελευταίοις κεφαλαίοις τῆς Γενέσεως) καὶ ὡς προτυπώσαντα ἐν ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Χριστόν, προβάλλει ἡ Ἐκκλησία εἰς μίμησιν τῶν πιστῶν χριστιανῶν.

Καὶ ψάλλει δι᾿ ἑνός, ἀλλὰ σεμνοτάτου ὕμνου τὴν ἀπαράμιλλον σωφροσύνην του, ὅτι «καταλιπὼν τὸν χιτῶνα, ἔφυγε τὴν ἁμαρτίαν, καὶ γυμνὸς οὐκ ᾐσχύνετο, ὡς <ὁ> πρωτόπλαστος πρὸ τῆς παρακοῆς». Ἀλλὰ καὶ τῆς ξηρανθείσης ὑπὸ τοῦ Κυρίου συκῆς ἀνάμνησιν ποιεῖται ἀπόψε ἡ Ἐκκλησία. Ὅλη δὲ ἡ ἀκολουθία, πλὴν τοῦ τροπαρίου Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος, ὅπερ, ὡς καὶ τὸ Ἐξαποστειλάριον, Τὸν νυμφῶνά σου βλέπω, εἶναι κοινὸν εἰς τὰς τρεῖς πρώτας παννυχίδας τῆς ἑβδομάδος, συνίσταται ἐκ τῶν τριπλῶν Καθισμάτων «Τὰ πάθη τὰ σεπτά», κτλ., ἐκ τῆς περικοπῆς τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου, ἐν ᾧ ἱστοροῦνται τὰ ἀμέσως πρὸ τοῦ πάθους συμβάντα, ἐκ τοῦ Τριῳδίου «Τῷ τὴν ἄβατον κυμαινομένην θάλασσαν».

Τὸ Τριῴδιον τοῦτο, τμῆμα δηλαδὴ ᾀσματικοῦ Κανόνος, ἔχοντος κυρίως ἐννέα ἢ συνήθως ὀκτὼ ᾠδάς, ὡς καὶ τὰ ἄλλα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, εἶναι ποίημα τοῦ ὑψιπέτου ποιητοῦ Κοσμᾶ, ἔχοντος ἐν τοῖς ἀρχαίοις Τυπικοῖς τὰ πρωτεῖα ὅσον ἀφορᾷ τοὺς ᾀσματικοὺς Κανόνας, καὶ ἀποτελοῦντος μετὰ τοῦ Ρωμανοῦ, τοῦ Δαμασκηνοῦ Ἰωάννου, τοῦ Ἀνδρέου Κρήτης, τοῦ Θεοφάνους καὶ τοῦ Ἰωσήφ, τὴν λαμπρὰν πλειάδα τῶν τόσον θαυμαζομένων ὑπὸ τῶν εἰδότων ἱερῶν ποιητῶν τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας.

Τελευταῖοι δὲ ψάλλονται οἱ Αἶνοι καὶ τὰ Ἀπόστιχα, ἀποτελούμενα ἐξ ἰδιομέλων, ἤτοι ᾀσμάτων ὧν ἕκαστον ἔχει ἴδιον ρυθμὸν καὶ μέλος, ἐλεύθερα καὶ οἱονεὶ καταλογάδην βαίνοντα κατ᾿ ἀντίθεσιν πρὸς τὰ προσόμοια, ἅτινα, ποιούμενα κατὰ ἓν ὑπόδειγμα, αὐτόμελον καλούμενον, ἔχουσι σφιγκτότερον μὲν τὸν ρυθμόν, γοργότερον δὲ τὸ μέλος. Τὰ ἰδιόμελα δὲ τῶν Αἴνων καὶ τῶν Ἀποστίχων τῆς Μεγάλης Δευτέρας ἀναφέρονται ὅλα εἰς τὴν ἔλευσιν τοῦ Κυρίου ἐπὶ τὸ Πάθος, καὶ ἀναμιμνήσκουσι τὰς περὶ πρωτείων ἀπαιτήσεις τινῶν τῶν μαθητῶν, ὡς καὶ τὰς περὶ ταπεινώσεως καὶ αὐτοθυσίας διδαχὰς τοῦ Σωτῆρος.

(Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη)