Με το πενάκι της Ιστορίας

του Άρη Μαλανδράκη

Ενας Ελληνας φουστανελάς λοιδορείται και προπηλακίζεται από διάφορους εκπροσώπους των μεγάλων δυνάμεων, τον Αγγλο, τον Γερμανό, τον Γάλλο κ.λπ. Θα μπορούσε να είναι ένα σκίτσο που σατιρίζει τη σύγχρονη πολιτική επικαιρότητα. Αποτελεί, αντίθετα, μια από τις έντυπες γελοιογραφίες του 19ου αιώνα, που παρουσιάζονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Η έκθεση με τίτλο «Σάτιρα και Πολιτική» είναι επετειακή, για τα 130 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Αρτας που βρίσκονταν υπό την Οθωμανική κυριαρχία. Οι γελοιογραφίες προέρχονται από σατιρικά έντυπα της περιόδου εκείνης, όπως τα ιταλικά «Charivari» (πρωτοκυκλοφόρησε το 1832), «Il  Fischietto» (από το 1848),«Pappagallo» (από το 1873, αποτέλεσε πρότυπο για την ελληνική σατιρική εφημερίδα «Νέος Αριστοφάνης»), τo γαλλικό La Grenouille, η περίφημη αγγλική πολιτικοσατιρική εφημερίδα Punch (1841), καθώς και σατιρικά σκίτσα από ελληνικά έντυπα. Το σπάνιο υλικό προέρχεται κυρίως από την ιδιωτική συλλογή του βολιώτη καθηγητή Δημήτρη Τσούμα και έχει εμπλουτιστεί από αρχειακό υλικό του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Με τα σκίτσα αυτά, υπέροχα δείγματα χρωμολιθογραφίας, επιχειρείται μία «ανάγνωση» της  ιστορίας μέσα από τη ματιά κάποιων μαέστρων της σάτιρας. Ο Γερμανός καγκελάριος Οτο φον Βίσμαρκ, ο Γάλλος πολιτικός Λεόν Γαμβέτα, ο Βρετανός πρωθυπουργός Γλάδστων και πολλοί άλλοι συνθέτουν το διεθνές προσκήνιο (και παρασκήνιο) της εποχής, που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό τις τύχες της Ελλάδας σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο. «Το νεοσύστατο μικρό ελληνικό βασίλειο» σημειώνει στο συνοδευτικό κείμενο η Δρ Ιστορικός και προϊσταμένη Γ.Α.Κ. - Αρχείων Ν. Μαγνησίας, Αννίτα Πρασσά, «έχοντας διανύσει σχεδόν μισό αιώνα ελευθέρου βίου, εναγωνίως προσπαθούσε, ανάμεσα στις αντιθέσεις και στα συγκρουόμενα συμφέροντα των ευρωπαϊκών χωρών, να υπερασπισθεί και να προβάλλει τα δίκαια αιτήματα και δικαιώματά του στη σκακιέρα της διεθνούς διπλωματίας». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια άλλη γελοιογραφία από το ιταλικό «Pappagallo»: ο Ελληνας ως Δαυίδ και ο Τούρκος ως Γολιάθ, αναμετρώνται σε ένα βραχώδες τοπίο. Το ξίφος του γίγαντα Γολιάθ γράφει στην κάμα «furberie» (πονηράδες), ενώ η πέτρα στη σφεντόνα του μικρόσωμου Δαυίδ «indipendenza» (ανεξαρτησία). Η έκθεση συμπληρώνεται από χάρτες των ελληνικών περιοχών στο β΄ μισό του 19ου αιώνα, ξυλογραφίες, βιβλία και άλλα τεκμήρια και αναμνηστικά που κυκλοφόρησαν για την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στον εθνικό κορμό.

Info
«Σάτιρα και Πολιτική – 130 χρόνια από την απελευθέρωση Θεσσαλίας – Αρτας»
ΠΟΥ: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής) – Σταδίου 13 (τηλ. 210-3226370)
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Δήμος Βόλου, Γ.Α.Κ. Μαγνησίας
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: Νατάσα Καστρίτη, Δήμητρα Κουκίου, Αννα Κάνδια

ΠΟΤΕ: Μέχρι τις 30 Απριλίου
ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ: Τρίτη – Κυριακή, από 9:00 έως 14:00
ΕΙΣΟΔΟΣ: Ελεύθερη

πηγή