ο Salvador Şangó @ NovaFM106

Ο ίδιος μας υποδέχτηκε με μεγάλη φιλοξενία, έπαιξε μουσική για εμάς (!) και δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας, αλλά ακόμη περισσότερο να συζητήσει μαζί μας:

Για να το πω εντελώς επιγραμματικά, γεννήθηκα στον Βόλο, ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός της μη-υπάρχουσας χωροφυλακής και πριν φύγω γυρίσαμε σχεδόν την μισή Ελλάδα για να καταλήξαμε στην Αθήνα.

Τα τελευταία τρία χρόνια του γυμνασίου τα πέρασα στην Αθήνα (του τότε γυμνασίου γιατί δεν υπήρχε λύκειο) με την ιδέα ότι μόλις τελειώσω θα φύγω από την Ελλάδα. Αυτό συνέβη στις 20 Ιουλίου του 1974 όπου και έφυγα-είχα προετοιμαστεί ήδη να πάω στην Γερμανία να σπουδάσω φυσική- με την αρρώστια της μουσικής ήδη μέσα στο αίμα μου από τα δεκαπέντε μου χρόνια.

Σπούδασα στην Γερμανία φυσική και πήρα το δίπλωμα μου  και μετά έφυγα  και πήγα στην Αγγλία όπου έκανα masters- πάντα παίζοντας με διάφορα σχήματα (με διαφορές εξελίξεις μουσικές προσωπικές) όπου στο τέλος «ανακαλύφτηκα» από την Οξφόρδη η όποια μου προσέφερε μια πολύ prestigious υποτροφία και πήρα το doctora μου εκεί.

Ανέβηκα στις σκάλες της Οξφόρδης αρκετά γρήγορα μέχρι που να καταλάβω μια μέρα που ήμουν στο Max-Planck Institut, αφού είχα περάσει από Νέα Υόρκη (που πραγματικά έμαθα jazz), Νιου Τζέρσει κτλ. που ήταν βασικοί σταθμοί για εμένα, ότι δεν υπηρετούσα την επιστήμη, υπηρετούσα ένα σύστημα λόγω του γεγονότος ότι σπούδασα ατομική φυσική που ακούγεται έτσι ύποπτο. Και είναι ύποπτο! (γέλια).

Μια μέρα λοιπόν στο Max-Planck Institut, βομβαρδισμένος από διάφορες ακτινοβολίες και αγχωμένος από τα δεκαοκτάωρα που έριχνα εκεί στηn έρευνα, κατάλαβα ότι πλέον δεν ήθελα να συνεχίσω αυτό το πράγμα, να είμαι στην έρευνα της φυσικής γιατί δεν εξυπηρετούσα την ανθρωπότητα αλλά κάποια άλλα συμφέροντα. Αυτή τουλάχιστον ήταν η δική μου εκτίμηση, και έγραψα στην Unesco και πήγα ως καθηγητής σε κάποιο πανεπιστήμιο της Νιγηρίας, την οποία Νιγηρία όμως την είχα επισκεφτεί το 1980 και είχα παίξει με τον Fela Kuti!

Όταν η Unesco μου έδωσε διάφορες επιλογές στην Αφρική εγώ διάλεξα αμέσως την Νιγηρία για τους λόγους που είπα. Βέβαια η πανεπιστημιακή ζωή μου εκεί ήταν μια φρίκη διότι πληρωνόμουν 40 δολάρια τον μήνα, αλλά εγώ ήξερα ότι δεν ήταν ο πραγματικός λόγος που πήγαινα στην Νιγηρία, για να διδάξω φυσική δηλαδή, αφού από την πρώτη ημέρα είχα ήδη βρει μπάντα και άρχιζα να παίζω εκεί.

Το πρωί καθηγητής και το βράδυ μουσικός (γέλια)! Έπειτα δούλεψα σε κάποιες πολυεθνικές, έκανα κάποιες προσωπικές εταιρείες που είχαν επιτυχία, αλλά κάποια στιγμή στην ζωή μου παρά το γεγονός ότι είχε παίξει με την μισή Νιγηρία και με τα μεγαλύτερα ονόματα που είχαν βγει από την Νιγηρία, κατάλαβα ότι δεν μπορώ να έχω δυο καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη και I draw the line που λένε, έβαλα τελεία σε όλα τα άλλα και αποφάσισα τελικά να πάω μόνο με την μουσική.

Έτσι φτώχυνα οικονομικά αλλά όχι πνευματικά και καρδιακά. Όλες οι ευλογίες της γης ήρθαν πάνω μου. Αυτή είναι η μικρή ιστορία για το πώς βρέθηκα εγώ εκεί. Παρεμπιπτόντως η Νιγηρία είναι το ενδέκατο κράτος το οποίο ζω. Έχω ζήσει σε άλλα δέκα πριν καταλήξω στην Νιγηρία, κυρίως λόγω φυσικής αλλά και λόγω του γεγονότος ότι ήμουν πάντα ταξιδευτής αλλά κάπου έπρεπε να κατασταλάξω. Και καταστάλαξα στην Νιγηρία.

Είναι το μέρος που αγάπησες πιο πολύ;

Όσο και τρελό να ακούγεται για τους Έλληνες που έχουν ζήσει στην Νιγηρία και δουν αυτή την συνέντευξη και με πάρουν τηλέφωνο μετά και με βρίσουν, ναι αγαπώ την Νιγηρία. Είναι μια παράξενη κατάσταση να αγαπάς κάτι το οποίο σε τυραννάει! Η Νιγηρία είναι όντως τυραννικό κράτος τόσο για τους Νιγηριανούς όσο και για τους ξένους. Θα το πούμε και για τους ξένους εφόσον είστε σε αυτό το περιοδικό γιατί δεν είναι μόνο οι Αφρικανοί που πάσχουν στην Ελλάδα είναι και οι ξένοι που υπάρχουν στην Νιγηρία αλλά με άλλου είδος πάθους και παθήματος.

Πες μας γι’ αυτό, θα είναι ωραίο να το ακούσουμε.

Ωραία., αφού φτάσαμε εκεί να το πω. Γενικά ο λευκός στην Νιγηρία και σε όλη την Αφρική, έχω ζήσει και στην Κένυα και στην Δημοκρατία του Μπενίν, αντιμετωπίζεται  κάτω από ένα πάρα πολύ περίπλοκο πρίσμα από τους ντόπιους.

Τι εννοώ με αυτό; Καταρχάς στην Νιγηρία πάνω από το μισό του πληθυσμού είναι κάτω από το όριο της φτώχειας αν και είναι η όγδοη πετρελαιοπαραγωγή χώρα του κόσμου που θεωρητικά αν το πεις στον παπά θα σε αφορίσει. Κι όλα αυτά λόγω της αποτυχημένης εξωτερικής πολιτικής των Άγγλων, όπως και το Σουδάν, όπου πήγαν και ότι κάνανε έμεινε σύξυλο έτσι όπως το αφήσαν και άρχισε να καταρρέει μετά, διότι είχαν φτιάξει δομές οι οποίες δεν μπορούσαν να ακολουθηθούν από τους ντόπιους.

Μιας και υπάρχει αυτή η ανισορροπία (αν λέω και μερικά αγγλικά θα με συχωρήσετε) στο perception που υπάρχει περί λευκού στην Νιγηρία, οι Νιγηριανοί απ’ την μεριά τους βλέπουν όλους τους λευκούς σαν πάμπλουτους και φυσικά όταν υπάρχει αυτή η διαφοροποίηση, η αλλοίωση στην σχέση δυο ανθρώπων  που κανονικά το οικονομικό δεν θα έπρεπε να είναι παράγοντας στην φιλία, σε εμπορική σχέση ή άλλη πνευματική ή ερωτική σχέση (ακόμα χειρότερα) υπάρχει πάντα αυτό το κίνητρο από πίσω.

Δηλαδή θέλω να πλησιάσω τον λευκό γιατί θα έχω κάποια οφέλη τα οποία κατά ένα κύριο λόγο είναι οικονομικά, και εδώ μπαίνουμε στο άλλο μέρος της εξίσωσης που είναι λίγο πιο περίπλοκη όπως είπα είναι το perception του ντόπιου για τον μη-ντόπιο, τον λευκό δηλαδή, το οποίο είναι κατά την δική μου εκτίμηση, ένα παράξενο μείγμα μεταξύ θαυμασμού, ζήλιας, φθόνου, αγάπης ίσως και ενός συμπλέγματος κατωτερότητας ότι εγώ ίσως δεν μπορέσω ποτέ να φτάσω αυτόν τον άνθρωπο σε αυτό το επίπεδο, οπότε η σχέση γίνεται αρκετά πιο περίπλοκη.

Η πλειοψηφία των λευκών δεν πηγαίνουν στην Νιγηρία για να μάθουν τα ήθη και τα έθιμα της Νιγηρίας και να παίξουν μουσική όπως εγώ, κι έτσι γι’ αυτούς είμαι ο αποδιοπομπαίος τράγος αν και δεν μου το λένε προσωπικά αλλά το ξέρω, διότι έχω σχέση με τους ντόπιους και ζω με αυτούς. Όταν πήγα στην Νιγηρία δεν πήγα να ζήσω με τους λευκούς. Άμα ήταν έτσι ας καθόμουν και εκεί που ήμουν!

Έτσι φτάνουμε στο σημείο να πρέπει να κάνουμε ψυχανάλυση στον καθέναν ο οποίος προσπαθεί να μας προσεγγίσει,  για να καταλάβουμε ποια είναι τα πραγματικά του κίνητρα. Βέβαια όποιος έχει ανοιχτό μυαλό και καρδιά νομίζω ότι πολλά από αυτά τα προβλήματα μπορεί να τα λύσει και εγώ υπερηφανεύομαι ότι έχω λύσει ένα μεγάλο αριθμό αυτών αν και στην διάρκεια της συζήτησης θα σας πω ορισμένα γεγονότα τα οποία ίσως αποδεικνύουν το αντίθετο.

Αυτή είναι η δική μου εκτίμηση του «αντιπροβλήματος»  των μη Αφρικανών στην Αφρική σε σχέση με το κυρίως πρόβλημα το οποίο θέτει το δικό σας περιοδικό σε σχέση με τους Αφρικανούς που ζουν εδώ στην μη Αφρικανική χώρα που και αυτό αν θέλουμε το πιστεύουμε! Είναι ευφημισμός η μη Αφρικανική χώρα γιατί πιστεύω η Ελλάδα είναι η μόνη Αφρικανική χώρα με λευκούς κατοίκους, αυτό το είπε ο Χαρρυ Κλυν δεν είναι δικιά μου σοφία, αλλά ταυτίζομαι απόλυτα κάθε χρόνο που έρχομαι στην Ελλάδα όλο και πιο πολύ!

Υπάρχει και θέμα καχυποψίας;

Οπωσδήποτε! Όταν κάποιος που έχει ένα μέσο δείκτη νοημοσύνης καταλάβει ότι οι πιο πολλοί που τον περιτριγυρίζουν το κάνουν κυρίως με οικονομικά κίνητρα δημιουργείται αυτό το σύνδρομο της καχυποψίας το οποίο μεταφράζεται στο να θέλω unconsciously χωρίς να το καταλάβω να κλειδώσω το αυτοκίνητο όταν είμαι στην Ελλάδα το οποίο δεν το κάνεις κανείς, αλλά στην Νιγηρία είναι standard γιατί αν σταθείς σε κάποιο φως ή αν μείνεις στο δρόμο μέχρι να αλλάξει το φανάρι από κόκκινο σε πράσινο μπορεί να σου ανοίξουν την πόρτα και να σου πάρουν τα πάντα.

Συμβαίνουν αυτά διότι το Λάγος είναι μια πόλη εγκλήματος. Σε εμένα, ίσως το κάρμα μου και αυτοί που με προστατεύουν από πάνω, δεν επιτρέψαν να συμβεί κάτι τέτοιο στα 22 χρόνια που είμαι στην Νιγηρία. Σε άλλους λευκούς έχουν συμβεί και πάρα πολύ κακά πράγματα.

Έτσι λοιπόν από Σωτήρης Παπαδόπουλος έγινες Salvador Şangó .

Ναι, έγινα Salvador Şangó . Καταρχάς πως έγινε ο Σωτήρης Salvador Şangó : το πρώτο μου group που έφτιαξα το οποίο έχει την ίδια σύσταση μουσικά με αυτή που έχει το σημερινό group, λεγόταν Sotiris. Βγήκαμε λοιπόν στην Alliance Française στο Λάγος να παίξουμε το πρώτο μεγάλο κονσέρτο και ήρθαν Έλληνες και φυσικά πολλοί Νιγηριανοί.

Μετά το live άκουσα κάτι σχόλια του στυλ: «Παιδιά μήπως πρέπει να ξεχάσετε το Sotiris που δεν λέει και τίποτα στους Νιγηριανούς αλλά αν είναι και παίξετε ποτέ στην Ελλάδα θα το εκλάβουν ότι ένας Έλληνας παλαβός έχει μαζέψει μερικούς  άνεργους Νιγηριανούς από την Ομόνοια και έκαναν γκρουπ» (γέλια)! Το σκέφτηκα και το ξανασκέφτηκα και τελικά μέσα από εκατό πιθανά ονόματα έβγαλα αυτή την σύνθεση του Salvador Şangó. Salvador είναι στα Ισπανικά ο Σωτήρης και Şangó  είναι ο θεός του κεραυνού, της προστασίας των αδυνάτων και της δικαιοσύνης,  τρία χαρακτηριστικά που φέρω στην δική μου ψυχοσύνθεση, οπότε αμέσως από τiς 1224 θεότητες του Πανθέου των Yoruba διάλεξα αυτό.

Πρέπει να πω ότι πολλοί Νιγηριανοί με φοβούνται γι’ αυτό γιατί πιστεύουν ότι έχω μαγικές σχέσεις με τους κεραυνούς και με τον Şangó  τον ίδιο, ο οποίος έχει ιδιαίτερη ιστορία γιατί είναι ο μόνος ο οποίος έζησε σαν άνθρωπος πριν θεοποιηθεί ο τέταρτος βασιλιάς του βασιλείου του Oyo, ένα από τα μεγαλύτερα βασιλεία των Yoruba 800-900 ίσως και 1000 χρόνια πριν.

Κανένας δεν ξέρει ακριβώς γιατί δεν έγραφαν ποτέ την ιστορία τους αλλά την μετέδιδαν από στόμα σε στόμα. Τώρα τι νόημα έχει αυτή η μείξη και αυτό το όνομα; Αντιπροσωπεύει την μουσική χροιά την οποία θέλουμε να περάσουμε σαν  μήνυμα στον κόσμο. Καταρχάς το μήνυμα της ένωσης του λευκού μη Αφρικανού που ζει στην Αφρική και θεωρεί την Αφρική πλέον σαν σπίτι του, γιατί εκεί έχω ζήσει περισσότερο απ’ ότι σε όποιο άλλο μέρος.

Επίσης αυτή η μείξη έχει να κάνει με την ιδέα ότι στο τέλος αν απλοποιήσουμε τα πράγματα μετά από πολύ ψάξιμο, θα δούμε ότι όλοι είμαστε ένα, και επειδή η μουσική είναι τόσο παγκόσμιο στοιχείο είναι ίσως και το τέλειο εργαλείο με το οποίο μπορούμε να αποδείξουμε στον κόσμο ότι μια τέτοια ένωση μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να φέρει.

Είναι παγκόσμιο αυτό το στοιχείο για τον απλούστατο λόγο ότι όταν δυο μουσικοί οι οποίοι δεν ξέρουν ο ένας την γλώσσα του άλλου και βρεθούν στο ίδιο μέρος με τα όργανα τους και είναι μουσικοί με ανοιχτά πνεύματα και ανοιχτές καρδιές, γιατί αυτή είναι η προϋπόθεση νομίζω για την ύπαρξη του καθενός μας, αρχίζουν να συνεννοούνται αμέσως

Είναι η γλώσσα της μουσικής.

Ναι, αλλά γιατί να μην είναι και η γλώσσα της γλώσσας; Γιατί να πιστεύουμε ότι υπήρχε κάποια Βαβέλ η οποία μας απαγόρευσε να μπορούμε να επικοινωνούμε; Άσε που εγώ πιστεύω ότι οι άνθρωποι της ιστορίας που έχει ξεχαστεί από τα σημερινά βιβλία πέρα των γλωσσικών δυνατοτήτων είχαν και άλλες δυνατότητες επικοινωνίας οι οποίες με τον χρόνο και με την προσέγγιση στην ύλη με την μεγαλύτερη ταύτιση με την ύλη χαθήκαν! Νομίζω θα ξαναβρεθούν.

Πότε, δεν ξέρω, αλλά είμαι σίγουρος ότι προς τα εκεί θα πάμε, επειδή η ζωή είναι ένας κύκλος. Φτάσαμε στο σημείο να έχουμε μια δεκαμελή μπάντα, εννιαμελή σε μερικές περιπτώσεις όταν δεν χρειαζόμαστε τον ένα, και να προσπαθούμε να μαγνητίσουμε τον κόσμο με ένα μουσικό μείγμα το οποίο ίσως είναι και πρωτόγνωρο αν  και πρέπει να είμαι ειλικρινής δεν είμαστε και οι πρώτοι που έχουν κάνει μια τέτοια προσπάθεια αλλά όχι με αυτή την μορφή και με το βάθος και την σημασία την οποία έχουμε επισυνάψει πάνω στο θέμα της ένωσης. Το κυρίως ηχητικό όχημα το οποίο χρησιμοποιούμε είναι η Αφρικανική πολυρρυθμία και η κουλτούρα των Yoruba που είναι μια ιδιαίτερη φυλή.

Τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας εκτός από τον ντράμερ αυτή την στιγμή είναι όλοι από την φυλή των Yoruba. Οι Yoruba είναι μια φυλή που δεν βρίσκεται μόνο στην Νιγηρία αλλά και σε γειτονικές χώρες μέχρι και σχεδόν το τέρμα της Δυτικής Αφρικής προς την Σενεγάλη, όχι με την ίδια πυκνότητα και παρουσία αλλά κυρίως διάσπαρτοι.

Επειδή είναι κυρίως παράκτια φυλή ήταν και αυτοί που υπέφεραν περισσότερο από τους άλλους σημερινούς Νιγηριανούς. Αυτοί λοιπόν έφυγαν με το ζόρι από την πατρίδα τους και μετά, μεταφυτευθήκαν ως επί τον πλείστον στην Κούβα και στην Βραζιλία.

Μιας και δεν μπορούσαν να φέρουν μαζί τους τα τύμπανα τους με τα οποία επικοινωνούσαν μεταξύ τους και επικοινωνούν ακόμα ( αυτοί που έχουν το αυτί να το κάνουν) μέσω του οργάνου Talking drum (το ντραμ το οποίο μιλάει), ανασκευάσαν στις νέες τους πατρίδες όλα τα κρουστά τα οποία είχαν και λόγω της ανάγκης να ενσωματωθούν και αυτοί στην εκεί κουλτούρα της νέας τους πατρίδας πήραν την δική τους θρησκεία και την αναμείξαν με την χριστιανική θρησκεία.

Έτσι βλέπουμε την Σαντα Μπάρμπαρα να είναι το αντίστοιχο του Şangó και άλλους θεούς να έχουν άλλες αντιστοιχίες με αγίους στο χριστιανικό πάνθεον ας πούμε ή πανάγιο και φυσικά χωρίς τους Yoruba δεν θα υπήρχε σήμερα ούτε salsa, ούτε rumba, ούτε samba ή bossa nova.

Είχε κάνει μια πολύ ωραία προσπάθεια η Angelique Kidjo από το Μπενίν με τον δίσκο “Black Ivory Soul” που συνέδεε έξοχα την Αφρική με την Βραζιλία.

Άρα θέλει να δείξει η Kidjo που κατάγεται από την φυλή των Fon, και την ξέρω αρκετά καλά αυτή την φυλή διότι είναι η φυλή της γυναίκας μου άσχετα με το αν δεν μιλώ την γλώσσα τους, ότι μια τέτοια προσπάθεια επανένωσης αυτών των δυο πολιτιστικών ρευμάτων ας πούμε και μουσικών ρευμάτων είναι απόλυτα δυνατή!

Ήδη παίζονται αυτά τα πράγματα από τους Κουβανούς αλλά και σε μικρότερο βαθμό από τους Βραζιλιάνους Στην Βραζιλία είχε μικρότερη απήχηση το στοιχείο των Yoruba μιας και είναι συγκεντρωμένοι στην Παγία όπου υπάρχει και πολιτιστικό κέντρο της Νιγηρίας.

Μετά από τόσα χρόνια δεήσαν επιτέλους να καταλάβουν ότι έχουν κάποια παρουσία εκεί και έφτιαξαν ένα πολιτιστικό κέντρο με όλες τις θεότητες των Yoruba και την μουσική. Όντως αυτή η προσπάθεια ήταν πολύ καλή και μάλιστα. Όταν άκουσα τον δίσκο της κατάλαβα ότι έκανε μια πάρα πολύ συνειδητή προσπάθεια να ακουστεί σαν την Celia Cruz, αυτή την μάγισσα της salsa η οποία πέθαινε πριν από μερικά χρόνια, μία προσπάθεια πάρα πολύ αξιόλογη.

Η μεγάλη επιρροή σας είναι η κουλτούρα των Yoruba. Μίλησε μας παραπάνω γι’ αυτό.

Η κουλτούρα των Yoruba αποτελεί το κεντρικό ρυθμικό στοιχείο. Καταρχάς αν πάει κανείς σε ένα πάρτυ χωριού των Yoruba θα μείνει άναυδος από την δύναμη και την ενέργεια που παράγουν μόνο τα ντράμς και η φωνή. Διότι στην ουσία η μουσική των Yoruba πριν έρθουν οι λευκοί έποικοι δεν είχε αρμονικά και μελωδικά  όργανα.

Υπήρχαν τα τύμπανα και όλα τα άλλα τοπικά ντράμς και υπήρχε η φωνή και υπήρχε ένα μικρό φλάουτο από καλάμι το οποίο γέμιζε κάπως μελωδικά το ηχητικό φάσμα της μουσικής το οποίο όπως καταλαβαίνουμε σήμερα με τα δικά μας δυτικά αυτιά ήταν αρκετά περιορισμένο. Δεν είχαν την ιδέα της temper μουσικής δηλαδή της μουσικής που έχει δώδεκα ημιτόνια, δεν είχαν το πρόβλημα να μπουν σε άλλες τονικότητες και να τραγουδήσουν και φάλτσα όπως κατηγορούν εμάς τους Έλληνες ή τους Ινδούς- στην ουσία δεν είναι φάλτσα εμείς τραγουδάμε τέταρτα του τόνου και πεντατονικά και είναι και αυτό βασικό στις κουλτούρες της Αφρικής.

Πήρα την ενέργεια και την βάση αυτού του είδους και τους βασικούς ρυθμούς, οι κοσμικοί ρυθμοί είναι γραμμένοι σε παράγωγα του τέσσερα, 2/4, 4/4 κτλ. ενώ οι θρησκευτικοί ρυθμοί είναι σε παράγωγα του τρία , 3/4, 6/4 ,6/8,3/8 κτλ. και με αυτές τις δύο κατευθύνσεις πήρα την ρυθμική βάση για να φτιάξω αυτό που αντιπροσωπεύει τον Salvador Şangó, χωρίς όμως, επειδή θα ήταν αδικία να αφήσω τον υπόλοιπο κόσμο αμέτοχο σε αυτό το μουσικό πείραμα, να κολλήσουμε στα όρια της Δυτικής Αφρικής και περισσότερο στους Yoruba και περνώντας και έχοντας το μουσικό θράσος ίσως να ξεπεταχτούμε και να φέρουμε άλλες μουσικές κουλτούρες μέσα στην μουσική αυτή την οποία κάναμε και να τις παντρέψουμε με αυτή την Αφρικανική πολυρρυθμία.

Έτσι εμφανίστηκε η salsa, ας το πω καλύτερα afrocuban γιατί η salsa είναι ένας πάρα πολύ γενικός όρος , εμφανίστηκε το flamenco, η ανατολίτικη μουσική σε μια πιο εκλεπτυσμένη μορφή, η jazz, το latin, το rock, η funk και άλλα στοιχεία

Χωρίς να λείπει το αραβικό στοιχείο.

Ναι, το λίγο αραβικό στοιχείο συνδυάζεται με το flamenco μιας και είναι ταυτόσημα αυτά τα δύο και συνδυάζονται με την Ελλάδα διότι όλοι μας είμαστε μεσόγειοι και έχουμε την ίδια κουλτούρα. Ο Έλληνας δηλαδή αισθάνεται πάρα πολύ άνετα με το flamenco όσο άνετα αισθάνεται και με τη αραβική μουσική  γιατί το τραβάει και η ανατολή και η δύση. Έτσι όπως είπε ο Καζαντζάκης ήμασταν καταραμένοι να γεννηθούμε σε ένα μέρος το οποίο είναι πάρα πολύ στρατηγικό, τι να κάνουμε;

Να σου πω την αλήθεια η μουσική σας, όταν την πρωτοάκουσα, μου θύμισε κάτι από την μουσική του Babatunde Olatunji.

Λοιπόν ξέρεις ότι υπάρχουν πάρα πολύ λίγοι Νιγηριανοί που ξέρουν τον Babatunde Olatunji.

Ναι;

Εγώ στη ουσία έχω πάει κάπου 200-300 χρόνια πριν, μέσα στη κουλτούρα τους ενώ αυτοί ζουν στο σήμερα και η πλειοψηφία του κόσμου στην Νιγηρία έχει ξεχάσει την πραγματική του μουσική κληρονομιά. Μπήκε το rap και το hip-hop της Αμερικής μέσα, και προσπαθήσανε να το κοπιάρουν  μερικές φορές καλά μερικές άλλες όχι τόσο καλά και μείνανε εκεί.

Το mainstream της Νιγηρίας δηλαδή δεν διαφέρει καθόλου από το mainstream της Ελλάδας ή της Αμερικής ή της Γερμανίας και της Γαλλίας, το hip-hop αυτό το οποίο είναι ένα παράγωγο Αφρικανικό αλλά με την μορφή του εικοστού και εικοστού πρώτου αιώνα. Αυτό το πράγμα έχει πάρει κάπως τον κόσμο από κάτω και έχουν ξεχάσει πάρα πολλά πράγματα ότι και εδώ στον δυτικό κόσμο ήδη με το άνοιγμα της jazz στο ευρύτερο κοινό από τις αρχές του εικοστού αιώνα άλλαξε το μουσικό perception του μέσου ανθρώπου.

Μην ξεχνάμε ότι στην Νέα Υόρκη, στο Σικάγο ή στο Λος Άντζελες το 1940 ο κόσμος έβγαινε έξω άκουγε και χόρευε Bebop. Για σκεφτείτε να χορεύουν τους ρυθμούς του Charlie Parker! Eίναι απίστευτο για τα σημερινά δεδομένα!

Ήταν η μόδα της εποχής! Ακόμη και η Eva Brown ανάγκαζε τον Hitler να ακούει την Billie Holiday! To “Smoke Gets In Your Eyes” έπαιζε ακατάπαυστα κατά την διάρκεια των βομβαρδισμών του bunker του ανθρώπου που αιματοκύλησε τον κόσμο!

Σωστά. Όπως καταλαβαίνουμε ο κόσμος είναι σαν μια πλαστελίνη που τα οικονομικά και κάποια άλλα συμφέροντα μπορούν να το πλάσουν έτσι όπως θέλουν αυτοί. Αυτό συμβαίνει σήμερα αλλά εμείς αντιστεκόμαστε σε αυτή την κίνηση γιατί αν και εμείς μπούμε σε αυτό το ίδιο βαγόνι αυτό που θα συμβεί θα είναι να βάλουμε και εμείς μια άλλη πετρούλα σε ένα οίκημα που έτσι και αλλιώς κάποια στιγμή θα καταρρεύσει.

Δεν αντιπροσωπεύει το βάθος  και την πραγματική θετική ενέργεια που έχει η μουσική που βγαίνει από την καρδιά χωρίς άλλα ιδιοτελή κίνητρα. Γι’ αυτό δεν είμαστε και εκατομμυριούχοι! (γέλια) Τώρα θα μου πεις ότι τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν και μακάρι να αλλάξουν, όχι επειδή θέλω να πηγαίνω από εδώ στο Λος Άντζελες με ιδιωτικό τζετ δεν με ενδιαφέρει και τόσο αυτό, αλλά γιατί θέλω να ζω άνετα να μην έχω το άγχος αύριο να μπορέσω να παράγω περισσότερα.

Αυτή την στιγμή εγώ έχω διακόσιες περίπου συνθέσεις από τις οποίες μόνο έντεκα έχουν βγει στον κόσμο υπό μορφή δίσκου. Οι  υπόλοιπες αν δεν υπάρχουν λεφτά δεν θα μπορέσουν ποτέ να γίνουν πραγματικότητα αλλά εκεί είναι η αξία της αναγνώρισης μιας τέτοιας προσπάθειας. Όπως είπα δεν είμαστε οι πρώτοι και ελπίζω δεν θα είμαστε και οι τελευταίοι. Στον δικό μας δίσκο ακούγονται αυτή την στιγμή έξι- εφτά διαφορετικά στυλ, όλα όμως με βάση τον Αφρικανικό ρυθμό και στην jazz.

Πιστεύουμε ότι έτσι μπορούμε να προσελκύσουμε περισσότερο κόσμο ο οποίος έχει  και ακούσματα από το ένα και από το άλλο ή  μόνο από το ένα ή μόνο από το άλλο.

Μια μουσική που να καλύπτει πολλά δεδομένα.

Τουλάχιστον η εμπειρία με την συναυλία στην Ελλάδα το 2006 μας έδειξε ότι οι Έλληνες είναι πάρα πολύ ανοιχτοί στο δικό μας στυλ. Ειλικρινά σας λέω, ήταν μια υπερφυσική εμπειρία για εμένα αλλά και για τους μουσικούς γιατί τους είδα. Όταν βγήκαμε στην σκηνή είχαμε κοκαλώσει με αυτό το πλήθος το οποίο σχεδόν ήξερε  τι επρόκειτο να γίνει και ήταν μια τελετουργία δεν ήταν μουσική.

Περάσαμε τόση ενέργεια και τόσο πάθος στους ανθρώπους αυτούς που ήταν σαν να τους κάναμε ύπνωση όταν άρχισε η rock κιθάρα στο Γκάζι (όσο ακουγότανε, διότι του κυρίου ηχολήπτη φαίνεται δεν του άρεσε και πολύ η rock κιθάρα και έτσι την είχε χαμηλά στην αρχή). Tο video δείχνει καθαρά ότι οι άνθρωποι σεληνιαστήκανε και αρχίζανε να φωνάζουνε! Βλέπεις, ακούσανε αυτό το συνοθύλευμα από ήχους που δεν τους ήξεραν πριν, αλλά όταν το μουσικό στοιχείο με το οποίο ταυτιζόταν αυτοί το rock άρχιζε να ακούγεται. Έτσι μαγευτήκαν κι αρχίζανε και φωνάζανε!

Εγώ έμεινα άναυδος και φυσικά όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο σε ένα live είναι το λεγόμενο feedback, δηλαδή δίνει ο μουσικός στον κόσμο και αυτό που παίρνει πίσω από τον κόσμο τον ανεβάζει σε μεγαλύτερο επίπεδο και δίνει ακόμα περισσότερο και γίνεται μια κατάσταση η οποία είναι ανελισσόμενη. Ανεβαίνει προς τα επάνω

Είναι το μουσικό πάρε δώσε.

Ακριβώς αυτό, και πιστεύω και ελπίζω και την επόμενη φορά που θα έρθουμε να είναι αρκετά σύντομα

Μιας και το λες, έχετε κάποιο πλάνο;

Ναι κάτι μαγειρεύουμε. Προσπαθώ να έρθω σε επαφή για να μπούμε σε κάποιο festival και ανακάλυψα κάποιες παλιές διασυνδέσεις που είχα με τον Βόλο οι οποίες πλέον αντιπροσωπεύουν ένα ραδιοφωνικό σταθμό  το Nova 106 FM, αρκετά κεντρικός για την περιοχή  με πάρα πολύ βάθος μουσικό. Οι άνθρωποι έχουν κάνει πάρα πολύ καλή δουλεία και μιλάμε τώρα για να κάνουμε ένα mini tour στη Θεσσαλία, ίσως δέκα κονσέρτα.

Πώς είναι να μοιράζεσαι την σκηνή με τον Fela Kuti και πως είναι να ζεις την Afrobeat την εποχή εκείνη; Φαντάζομαι με τους Egypt 80 έπαιζε τότε έτσι;

Egypt 70

Α, γιατί μου είπες ότι είχες παίξει μαζί τους την δεκαετία του ’80.

Ναι, αλλά δεν είχε αλλάξει το όνομα ακόμα! Κοίταξε είναι μια μαγική εμπειρία αλλά θέλω να πω το εξής: εγώ τα είδα τότε με τα μάτια του εικοτριάχρονου και των δυο ή τριών χρόνων στην κιθάρα. Είχα όμως καταλάβει από την αρχή όταν έπιασα την κιθάρα, ότι ο θεός μου το είχε δώσει το δώρο αυτό, γιατί εγώ πιστεύω στο θεό, και ανελίχθηκα αρκετά γρήγορα πάνω σε αυτό το όργανο και γρήγορα άρχισε να ωριμάζει μέσα μου η φωνή μου. Παρά το γεγονός ότι ήμουν ακόμα μαθητής ήξερα προς τα πού πήγαινα και υπήρχε μια μικρή προεργασία ενώ ήμουν στη Γερμανία, γιατί από την Γερμανία πήγα στην Νιγηρία.

Είχα ήδη ακούσει Fela Kuti και είχα πάρει την κιθάρα και έπαιξα δυο-τρία κομμάτια τους ρυθμούς του. Το να παίζεις μαζί του είναι μια εμπειρία εξωπραγματική, καταρχάς η μυρωδιά και μόνο του χόρτου που κάπνιζε ο Fela είχε κάνει τον κόσμο να ξεχάσει όλα τους ενδοιασμούς και  όλα τα ταμπού που είχε.

Είχε και τις συζυγούς του μαζί;

Βέβαια πάντα είχε τις συζύγους του μαζί οι οποίες ήταν ανεβασμένες σε κάποιους φτιαχτούς  πύργους στην σκηνή και χορεύανε πάνω σε κάποια απόσταση δυο ή τριών μέτρων, οπότε το κύριο θέαμα σχεδόν ήταν αυτές και λιγότερο η μουσική! Ήταν πραγματικά φοβερή εμπειρία αλλά η πιο φοβερή εμπειρία ήταν όταν έπαιξα με τον Dizzy Gillespie.

Πες μας γι’ αυτό.

Είχα βρεθεί στην Νέα Υόρκη επί τρία χρόνια σαν μαθητής και μετά ως καθηγητής στο λεγόμενο Jazzmobile στο οποίο γινόταν το μόνο σοβαρό σεμινάριο jazz. Πλήρωνες τριάντα δολάρια για έξι μήνες  και πηγαίνεις μια φορά την εβδομάδα και μάθαινες jazz (τώρα έχει αλλάξει) και ένας από τους δασκάλους μας ήταν ο Dizzy Gillespie.

Όταν δίδασκα στο Port Harcourt, είχα ένα μικρότερο group, τους Spice, ένα κουαρτέτο που παίζαμε περισσότερο jazz και λιγότερο αλλά πράγματα. Μια μέρα λοιπόν που θα παίζαμε σε ένα ξενοδοχείο την επόμενη και δεν είχα παραδώσεις, πήγα νωρίτερα για να κάνω κάποιες πρόβες. Και βλέπω τον Dizzy Gillespie να κάθεται στο μπαρ! Τρελάθηκα! Δεν ήξερα καν ότι θα παίζανε εκεί.

Του συστήθηκα και του είπα ότι ήταν ο δάσκαλος μου πριν μερικά χρόνια στην Νέα Υόρκη και συμφωνήσαμε το βράδυ να εμφανιστούμε πριν από αυτόν και να παίξουμε δυο τρία κομμάτια. Μετά από αυτό παίξαμε και με τον Dizzy. Έτρεμαν τα πόδια μας όταν τον αντικρίσαμε μαζί μας στην σκηνή. Αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να εκφραστούν με λόγια. Μπορώ να μιλάω μέχρι αύριο για αυτό το πράγμα αλλά δεν πρόκειται να βγει ποτέ σωστά στο χαρτί. Είναι συναισθήματα και εμπειρίες οι οποίες ξεπερνάνε την γλώσσα. Δυστυχώς δεν τον ξαναείδα μετά από αυτό μετά από μερικά χρόνια πέθανε

Ποιους συγχρόνους Νιγηριανούς μουσικούς  εκτιμάς;

Δύσκολη ερώτηση μιας και το ενενήντα τις εκατό της σημερινής Νιγηριανής μουσικής είναι άτομα του mainstream τα οποία δεν με αντιπροσωπεύουν μουσικά, και για εσάς τους ίδιους θα είναι άγνωστα τα ονόματα όχι γιατί δεν έχουν τόσο μεγάλη διεθνή απήχηση αλλά γιατί το είδος που παίζουν είναι αυτό το είδος που προανέφερα: είναι ένας τύπος που έχει κάτι στιχάκια και έχει κάπως βραχνή φωνή και βγαίνει έξω στην σκηνή με ένα CD που έχει βγάλει από το κομπιουτεράκι του στο σπίτι και έχει μαζέψει δυο τρία προγραμματάκια, κι έχει γράψει- αντιγράψει ορισμένους ρυθμούς και λούπες, και βγαίνει με αυτό το πράγμα το οποίο είναι μια μηχανή και μια φωνή.

Εδώ υπάρχει μια προφανής μουσική αδυναμία: πρώτον και κύριο γιατί ο ίδιος δεν είναι μουσικός αν θέλουμε να το πούμε έτσι. Άσχετα αν τραγουδάει δεν έχει ιδέα τι θα πει μέτρο. Δεν με πειράζει ούτε καν θα με ενδιέφερε αν ήξερε τι είναι το ντο και τι είναι το φα, μου είναι εντελώς αδιάφορο, αλλά αυτό που με ενδιαφέρει είναι από την προσπάθεια που κάνει να βγει ένα πράγμα το οποίο έχει βάθος μουσικό και μουσική αξία και δεν είναι κάτι το οποίο να το ακούσει ο κόσμος σήμερα και αύριο θα το πετάξει για να ακούσει κάτι άλλο στο ίδιο στυλ αλλά καλύτερο ή πιο προσφιλές. Άρα η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των μουσικών αποτελείται είτε από αστέρια είτε από αστεροειδείς.

Οι αστεροειδείς περνάνε τους βλέπεις ένα βράδυ και ποτέ δεν τους ξαναβλέπεις ενώ τα αστέρια είναι εκεί για εκατομμύρια χρόνια και δεν φεύγουν ποτέ. Τέτοια αστέρια ήταν ο Fela, ο Orlando Julius και είναι ο Sunny Adé που είναι παλιός αλλά συνεχίζει να παίζει και με συγκινεί ακόμα η μουσική του, αυτό το πρωτόγονο, το οριακό πλέον που είναι ενδιαφέρον μουσικά, κι ας μην παίζει Jazz.

Δεν θέλω να κολλάω στα στυλ και να μπαίνω σε κουτάκια όταν πρόκειται για το πνεύμα και δεν είναι καλό για τον άνθρωπο να είναι τόσο κατακερματισμένος. Από τους νέους μουσικούς θα έλεγα τον Lágbájá, τον άνθρωπο με την μάσκα, με τον οποίο έχουμε παίξει μερικές φορές στην ίδια σκηνή καλεσμένοι στο club του, ένα τεράστιο club στο Λάγος. Ειλικρινά θα πρέπει να ψάξω πολύ για να βρω και άλλα ονόματα.

Πάντως γενικά από την σκηνή του Μαλί συνεχίζουν και βγαίνουν πράγματα.

Αυτοί έχουν ένα λόγο που είναι έτσι. Το Ισλάμ είχε μια πολύ διαφορετική επιρροή στην κουλτούρα των ανθρώπων απ’ ότι ο χριστιανισμός: ένωσε παρά δίχασε, αν και στο επίσημο Ισλάμ η μουσική δεν έχει τόσο μεγάλο βάρος διότι γενικά δεν μπορώ να πω ότι θεωρείται σαν αμαρτία επειδή έχω ασχοληθεί με το θέμα, αλλά δεν δίνεται τόσο βάρος στη μουσική σαν μέσο ένωσης με τον Θεό.

Αυτό βέβαια από το συμβατικό Ισλάμ, όχι από τους Σούφι οι οποίοι έχουν άλλη θεοσοφία και κοσμοθεωρία. Μιλάμε ότι ήταν και ακόμα είναι άνθρωποι οι οποίοι καταλαβαίνουν πάρα πολύ την σημασία της μουσικής μέσα στο πεδίο του Θείου. Πίσω στο Μαλί, οι λεγόμενοι griot αποτελούν μια κοινωνική κάστα που αντιπροσωπεύει τους τροβαδούρους  αυτούς οι οποίοι είναι αναγκαίοι για να πάρει φωτιά μια συγκέντρωση ανθρώπων

Οι Diabaté υπάρχουν εδώ και πολλές γενιές!

Ακριβώς εκεί θέλω να καταλήξω. Οπότε πλέον είχαν μια κατοχυρωμένη θέση στην κοινωνία της οποίας το ανάλογο δε υπήρχε στις χριαστιανοκεντρικές Αφρικανικές κοινωνίες με το φόβο του Θεού που έχουν διασπείρει στον κόσμο. Γιατί εδώ σε εμάς το ίδιο δεν κάνανε; Ακόμη χειρότερα σε εμάς!
Ακριβώς, δεν έχω τίποτα με το δόγμα του χριστιανισμού αλλά έχω να πω εναντίον της του φονταμενταλισμού! Της καθιερωμένης θρησκείας που πλέον είναι κάποιο institution  είναι όπως ένα πολιτικό κόμμα.

An industry?

(Γέλια) Ναι, αυτό το πράγμα δεν ήταν ανάλογο στις χριστιανοκεντρικές κοινωνίες που ανέφερα πριν, πλην όμως  στο Μαλί και στις άλλες χώρες της περιοχής αυτό το πράγμα ενδυναμώθηκε με τον καιρό και όταν ήρθαν και τα δυτικά όργανα, εφόσον έχουν και παρεμφερή όργανα δικά τους τα οποία είναι αρμονικά και μελωδικά που μπορούν να παίξουν μέσα στο δωδεκατονικό σύστημα, είδαν κάτι το οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να πάρουν την μουσική και να την ανεβάσουν σε ένα υψηλότερο επίπεδο.

Πλην όμως θέλω να πω, η μουσική που αντιπροσωπεύει το Μαλί έχει περισσότερη μελωδία από ρυθμό. Ο ρυθμός είναι πολύ πιο υποδεέστερος από τον ρυθμό της δυτικής Αφρικής ο οποίος δεν αποτελείται από ένα μέτρο αλλά από πολλά μέτρα μαζί. Δηλαδή υπάρχει το 4/4 το οποίο είναι βασικός ρυθμός αλλά το Agogô; Παίζει 6/8 το Sekeri; Παίζει ¾ το Batá; Παίζει κάτι άλλο και όλα αυτά παντρεύονται και το τελικό προϊόν είναι κάτι το οποίο αναγκάζει τον άλλο να  κουνηθεί γι’ αυτό και είναι τόσο φοβεροί χορευτές

Είναι το πολυμετρικό που δεν μαζεύεται!

Ναι, δεν μαζεύεται όμως είναι και μαζεμένο! Η πρώτη του θεώρηση, το ένα το κυρίως μέτρο στο οποίο ο άλλος το ακούει, μπορεί να κουνήσει τα πόδια του, τον πισινό του, τα χέρια του όλο το σώμα του! Αλλά όμως αν το μελετήσεις μουσικά είναι ένα πράγμα που πραγματικά σε αφήνει άναυδο.

Και αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν καμία μουσική παιδεία με την έννοια που εννοούμε εμείς εδώ, ή εσείς μάλλον, γιατί εγώ πλέον έχω κόψει αυτές τις σχέσεις με τον δυτικό κόσμο και σαν παράδειγμα και πράγμα που πρέπει να αναφέρω αυτή την στιγμή, η Νιγηρία συγκεκριμένα έχει πάρα πολύ μεγάλο ταλέντο σε μουσικούς, ένα τεράστιο δυναμικό το οποίο δυστυχώς λόγο των καταστάσεων και των περιστάσεων παραμένει ανεκμετάλλευτο.

Όταν έφτιαξα το πρώτο μου γκρουπ, τους Sotiris, επειδή δεν μπορούσαμε να βρούμε timbale (ο οργανοπαίχτης μας  έπαιζε σε κατσαρόλες μέχρι τότε) και congas στην Νιγηρία έπρεπε να τα φέρω όλα από την Αμερική. Εντωμεταξύ είχα πάρει ολόκληρη την μπάντα και είχαμε φύγει από το Λάγος και είχαμε πάει με ένα φορτηγάκι σε μια ζούγκλα δίπλα στον Ατλαντικό ωκεανό. Εκεί κάναμε κάμπινγκ κάτω από τους φοίνικες και με μια γεννήτρια παίζαμε μέρα-νύχτα για να προετοιμαστούμε για το πρώτο μας μεγάλο κονσέρτο. Έτσι γίναμε στην ουσία μπάντα μέσα σε μια εβδομάδα.

Όταν έφτασαν τα όργανα καθυστερημένα πλέον, o μουσικός που έπαιζε timpale μέσα σε δύο ώρες είχε γίνει το ενενήντα τις εκατό που είναι σήμερα μετά από πέντε χρόνια! Έφτασα στο σημείο να θέλω να δακρύσω με αυτό το θαύμα που είδα μπροστά μου. Εγώ παίζω μουσική και για εμένα η μουσική μου πορεία ήταν λιθαράκι-λιθαράκι. Αυτός μπήκε εντελώς υπερφυσικά έκοψε όλους τους νόμους της λογικής και μέσα σε δυο ώρες έπαιξε τα μαλλιοκέφαλά του.

Άρα πώς να αφήσεις τον τύπο αυτόν να φύγει; Τώρα το θέμα είναι όμως ότι ναι μεν είναι μάστορες όσον αναφορά την μπαγκέτα και το χεράκι αλλά όταν πάμε στα δυτικά στυλ και όργανα εκεί θέλει περισσότερη δουλειά. Αλλά το μεγάλο μου πρόβλημα, που δεν ήταν πρόβλημα αλλά μεγάλη παιδαγωγική εμπειρία και ευχαριστώ τον θεό που μου το έφερε έτσι παρά τις δυσκολίες που είχα να  κάνω πραγματικότητα αυτό το όνειρο, ήταν ότι έπρεπε να δουλέψουμε πάρα πολύ με τα άλλα μέλη του γκρουπ για να φτάσουμε στο σημείο που φτάσαμε, ιδιαίτερα με τα πνευστά.

Διότι παρά το γεγονός ότι τα πνευστά είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στην Νιγηρία δυστυχώς ίσως δεν έχουν την σωστή παιδεία. Και τα πνευστά από την αρχή πρέπει να τα πάρεις με τον σωστό τόνο για να αποκτήσεις αυτή την αυθεντικότητα και την εμπιστοσύνη που πρέπει να έχει ο σαξοφωνίστας ή ο τρομπετίστας στο στόμα του για να βγάλει τον σωστό ήχο.

Αυτό λείπει, και έπρεπε να αρχίσουμε από το μηδέν με ανθρώπους που ήδη έπαιζαν αλλά δεν παίζανε αυτά που έγραφε η παρτιτούρα και αυτά που έπρεπε να παίξουν όταν ήταν στο σόλο. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που έχω ξοδέψει μια περιουσία να γράψω τον ίδιο δίσκο δυο φορές γιατί το πρώτο γράψιμο δίσκου ήταν με top Κουβανούς μουσικούς στην Νέα Υόρκη οι οποίοι φυσικά για να παίξουν ήθελαν αρκετά δολάρια. Δεν ήταν του κλότσου και του μπάτσου.

Μερικοί από αυτούς είχαν παίξει με την Celia Cruz άλλοι με τον Oriente Lopez, ήταν και ο πιανίστας του Paquito D'Rivera, του Charlie Parker της Κούβας. Τελικά επειδή είχα το φόβο ότι δεν θα ακουγόταν τα σόλο στο μουσικό επίπεδο που άξιζε αυτή η μουσική πήγα στην Νέα Υόρκη για να κάνω ακριβώς αυτό, και αρκετά από τα σόλο των πνευστών είναι αυτό το πάντρεμα: είναι οι Κουβανοί και όχι οι Νιγηριανοί, ενώ οι Νιγηριανοί μπορούν να παίζουν τα μέρη του τραγουδιού που είναι γραμμένα και μπορούν να τα διαβάσουν στην παρτιτούρα όταν έρχεται το σόλο δεν έχουν αυτή την δύναμη έκφρασης.

Τώρα φυσικά μιας και μεγαλώνει ο πληθυσμός της Νιγηρίας και οι Νιγηριανοί είναι πιο exposed στην διεθνή μουσική αυτοί οι οποίοι ασχολούνται με την μουσική, έχει κάπως αλλάξει το σκηνικό και υπάρχουν καλύτεροι μουσικοί. Ήδη έχουμε τρία άτομα που παίζουν τα πνευστά και είναι αρκετά καλοί. Ίσως στον επόμενο δίσκο να μην χρειαστεί να ξαναπάω Αμερική!

Όταν λοιπόν είσαι στην Νιγηρία τι σου λείπει πιο πολύ από την Ελλάδα και όταν έρχεσαι στην Ελλάδα έστω αν κάθεσαι ένα μήνα  τι σου λείπει πιο πολύ από την Νιγηρία;

Δεν μου λείπει τίποτα από την Ελλάδα όταν είμαι στην Νιγηρία και δεν μου λείπει τίποτα από την Νιγηρία όταν είμαι στην Ελλάδα.

Προσαρμόζεσαι εύκολα;

Ναι δεν μου λείπει απολύτως τίποτα. Απλά αν η γυναίκα μου τσινάει λιγάκι όταν είμαι στην Ελλάδα, σκέφτομαι ότι θα ήταν πιο απλή η ζωή μου αν γυρίσω στην Νιγηρία αλλά αυτό δεν έχει να κάνει τίποτα με εμένα προσωπικά. Μην ξεχνάμε ότι στα τόσα χρόνια που πηγαινοέρχομαι, όταν μπαίνουμε στον εναέριο χώρο της Ελλάδας μέσα στο αεροπλάνο κάτι ξυπνάει μέσα μου σαν μια ενέργεια που δεν έχω πουθενά αλλού στον κόσμο κι αυτός είναι και ο λόγος ότι σχεδόν τα μισά από τα κομμάτια που έχω γράψει η αρχική τους ιδέα ήταν εδώ στην Ελλάδα.

Τα μισά των μισών τα έγραψα εδώ όταν ήμουν φαντάρος στην Καλαμωτή Χίου, που έπρεπε να το κάνω και αυτό. Αυτά τα τραγούδια όταν έφυγαν από την Ελλάδα και γύρισαν στην Νιγηρία για να γίνουν κομμάτια, εκεί έδειξαν το πραγματικό τους βάθος γιατί παντρευτήκαν με ένα άλλο στοιχείο το οποίο είχα στο νου μου αλλά δεν ήταν παρόν όταν τα έγραφα. Εκεί έδειξαν πόσο σημαντικό ήταν το πάντρεμα  που κάναμε γι’ αυτό και θέλω να μείνω πάντα σε αυτό το παγκόσμιο επίπεδο. Θα μου πεις ότι ίσως είναι πολύ νωρίς για τον κόσμο να καταλάβει και να αποδεχτεί μια τόσο παγκοσμιότητα- όχι παγκοσμιοποίηση θέλω να διαφοροποιηθώ εδώ.

Πολίτης της γης;

Ναι αυτό λέμε πολίτης του κόσμου γιατί η γη είναι ένας κόσμος

Του σύμπαντος;

Ναι ας το πούμε έτσι

Να καλύψουμε και τις γνώσεις σου στην φυσική! (γέλια) Άρα μιλάμε για ένα διαπολιτισμικό κράμα το οποίο δεν έχει να κάνει μόνο με τους πολιτισμούς έχει να κάνει και χωροταξικά.

Ακριβώς ναι, αλλά η βάση του, ο παλμός του, είναι πάντα η δυτική Αφρική. Και αυτό είναι το σπουδαίο σε εμάς, ότι στα περισσότερα κομμάτια που παίζουμε ο κόσμος σηκώνετε να χορέψει. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να κάνεις τον Νιγηριανό να σηκωθεί να χορέψει ιδιαίτερα όταν είσαι εσύ λευκός και παίζεις γι’ αυτόν, γιατί θεωρεί και ίσως έχει την υπερσυνείδηση ότι του έχει δώσει ο θεός τον ρυθμό και ότι κανένας δεν μπορεί να τον έχει τόσο καλά  κατοχυρωμένο όσο αυτός. Εδώ έχασε λιγάκι γιατί ίσως και το κάρμα μου να με πήγε εκεί κάτω για κάτι που είχα κάνει αρνητικό στην προηγούμενη μου ζωή. Τι να πω;

Ποια ελληνική μουσική που συμπαθείς;

Όλα τα ρεμπέτικα Βαμβακάρη.

Είδα και Χιώτη στις επιρροές σου.

Το αστέρι μου! Και η Μαίρη Λύντα μαζί. Δακρύζω πολλές φορές όταν ακούω.

Έχεις μυήσει κανένα Αφρικανό σε αυτή την μουσική;

Όταν ήρθαμε εδώ στη Ελλάδα ενδεικτικά παίξαμε το «Άλα» του Χρήστου Δάντη. Εκεί έπαθαν πλάκα οι Έλληνες που βγήκανε οι Νιγηριανοί και τραγουδήσανε. Ονειρεύτηκα πως είμαστε μαζί σε μία ταινία του ’63! Εκεί πάθανε γιατί δεν είχαν ξανακούσει μη Έλληνες να τραγουδούν αυτού του είδους την μουσική και  με αυτό το πάθος των Αφρικανών.

Πλην αυτών έχω ασχοληθεί με Σκαλκώτα και με Καλομοίρη οι οποίοι δεν ακούγονται και πολύ, αλλά επειδή είμαι ψάχτης από γεννησιμιού μου (γι’ αυτό και έγινα πυρηνικός φυσικός) τα έψαξα και έχω και μεγάλο σεβασμό προς την βυζαντινή μουσική. Τι να πω ότι ακούω Σάκη Ρουβά, δεν ακούω και δεν με ενδιαφέρει, ούτε η Βανδή. Τώρα αν με ακούσουν μπορεί και να με βρίσουν, όπως και ορισμένοι Νιγηριανοί με αυτά που είπα προηγουμένως! Τι να κάνουμε δεν μπορούμε να τους έχουμε όλους φίλους μας, ιδιαίτερα αν θέλουμε να μείνουμε αληθείς σε αυτά που πιστεύουμε.

Η αγαπημένη σου παροιμία των Yoruba;

Αυτό που ο γέρος μπορεί να το δει όταν κάθεται, το μικρό παιδάκι ακόμη και αν ανέβει στην σκάλα δεν μπορεί.

Ποιο μήνυμα θα ήθελες να στείλεις στους αναγνώστες του Asante;

Ζήστε με ανοιχτές καρδιές και με ανοιχτά πνεύματα και με αγάπη για τον άλλο που βλέπετε δίπλα σας.

Σε ευχαριστώ πολύ!

Εγώ σας ευχαριστώ πολύ!

http://www.asante.gr/

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Αφρικάνικος λίβας
Καθώς άνεμοι από τη Σαχάρα γεμίζουν με σκόνη τον ελληνικό ουρανό προμηνύοντας καυτό καλοκαίρι, το SOUL ζητά από τον Σωτήρη Παπαδόπουλο, ιδρυτή της ορχήστρας Salvador Sangó, να διαλέξει αφρικάνικους ήχους για τις πιο θερμές μέρες και νύχτες μας στην πόλη.
SALVADOR SANGΟ
Salvador είναι η μεταγλώττιση του «Σωτήρης» στα ισπανικά και Sangό (προφέρεται Shangό) ο θεός του κεραυνού, της δικαιοσύνης και της προστασίας των αδυνάτων στο πάνθεο των Yoruba, μιας από τις πολυπληθέστερες και «καλλιτεχνικότερες» φυλές της Δυτικής Αφρικής.

Το 1980 οι συγκυρίες έφεραν τον Σωτήρη Παπαδόπουλο για πρώτη φορά στη χώρα των Yoruba, τη Νιγηρία, όταν ήρθε για συναυλία με τον Fela Anikulapo Kuti, ιδρυτή και αναμφισβήτητο βασιλιά του afrobeat. Τον ξανάφερε οκτώ χρόνια μετά η UNESCO και η τύχη ως πανεπιστημιακό καθηγητή Ατομικής Φυσικής (προερχόμενος από την επιστημονική ελίτ της Οξφόρδης).

Μετά από πολλές και ποικίλες προσωπικές και επαγγελματικές αναζητήσεις, ο Σωτήρης επέστρεψε σε αυτό που πραγματικά επιθυμούσε, αν και με δυσκολία εξασφάλιζε τα προς το ζην: τη μουσική.

Οι Salvador Sangó ιδρύθηκαν το 2004, με στόχο να γεφυρώσουν το πολιτιστικό και φυλετικό χάσμα που επικρατεί ακόμη στον κόσμο της λεγόμενης «παγκοσμιοποίησης», χωρίς όμως να θυσιάζουν την ατομικότητα και  ιδιαιτερότητα των μελών και του μουσικού στιλ της ορχήστρας.

Η μουσική τους, σε ένα μεγάλο βαθμό, έχει ως βάση την αφρικανική πολυρυθμία και το φολκλόρ, ξεπερνώντας
ωστόσο κατά πολύ τα μουσικά σύνορα της Αφρικής. Περνά από τη Λατινική Αμερική (σάλσα/afrocuban), τη Βόρεια Αμερική (τζαζ/μπλουζ), την Ευρώπη (ροκ/κλασική), φτάνοντας στη Μεσόγειο (φλαμένκο/αραμπέσκ), για να επιστρέψει τελικά στην «Ιθάκη» του ιδρυτή, την Ελλάδα.

Τα φωνητικά προέρχονται από διάφορες, ιδιαίτερα μουσικές γλώσσες, όπως τα ισπανικά, yoruba, αγγλικά, fon, ελληνικά, ενώ υπάρχουν και καθαρά ορχηστρικά έργα. Θα έλεγε κανείς ανεπιφύλακτα ότι οι Salvador Sangó είναι «ιερείς» της παγκόσμιας μουσικής (world music), καθώς, εκτός από το μουσικό, περνούν στο κοινό ένα πιο αιθέριο και πνευματικό μήνυμα, που δεν ορίζεται με λόγια, αλλά βιώνεται μέσα από το πλατύ φάσμα αισθημάτων
και συναισθημάτων. Η μουσική τους γεννά χαρά, λύπη, νοσταλγία, περισυλλογή.

Απουσιάζουν μόνο ο φόβος και ο θυμός. Το ιδιαίτερα αφρικανικό στοιχείο στη μουσική τους είναι επίσης η διαρκής πρόκληση για χορό. Με εξαίρεση το διευθυντή τους, όλα τα υπόλοιπα μέλη γνωρίστηκαν με τη μουσική μέσω των τοπικών εκκλησιών.

Οι Salvador Sangó είναι οι: Akin Onasanya, Tosin Oyedele, Segun Adesola, Daniel Adegbola, Deji Adetayo, Femi Ojeniyi, Victor Ademofe, Soji Jayieola, Segun Adeniran, Σωτήρης Παπαδόπουλος.