Μοντέλο η Νορβηγία!

Του Δημήτρη Καζάκη Οικονομολόγου – Αναλυτή

Ήρθε πια το πλήρωμα του χρό­νου. Αφού οι διεθνείς τοκο­γλύφοι έφεραν σε πλήρες αδι­έξοδο την ελληνική οικονομία και κοι­νωνία με τις πολιτικές του μνημονίου, ήρθε η ώρα να βάλουν χέρι στα αση­μικά του σπιτιού. Πουλήστε, αν θέλε­τε να γλυτώσετε, μας λένε φίλοι, σύμ­μαχοι και εταίροι. Πουλήστε ό,τι έχετε και δεν έχετε. Τη φιλοσοφία της τρό­ικας αποτύπωσε με εξαιρετική σαφή­νεια ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στις 17.5:

«Δεν θα απέκλεια εντελώς μια μορ­φής αναδιάταξης (του χρέους), αλλά αυτό δεν αποτελεί μεμονωμένη απά­ντηση. Πρώτα χρειαζόμαστε νέα μέ­τρα από την Ελλάδα για να φτάσει τους δημοσιονομικούς στόχους του 2011. Έπειτα πρέπει να έχουμε τη διαβεβαίωση ότι το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων θα φτάσει σε έναν ικανοποιητικό για εμάς όγκο. Ύστερα θα δούμε αν χρειάζονται συμπληρω­ματικά μέτρα. Και μόνο τότε, αν εκ­πληρωθούν όλοι αυτοί οι όροι, μπο­ρούμε να συζητήσουμε θέμα αναδιά­ταξης. Δεν είναι αναδιάταξη ή τίποτα. Είναι μέτρα, μέτρα και μέτρα και μετά ίσως αναδιάταξη».

Ξεπούλημα αίσχους

Με άλλα λόγια, η φιλοσοφία της τρόικας είναι απλή. Θα πρέπει διαρ­κώς να υιοθετούνται απανωτά μέτρα, που ξέρουν εξαρχής ότι δεν μπορούν να συγκρατήσουν το χρέος. Όμως οδηγούν την κοινωνία στην απελπι­σία και σε κατάσταση τέτοια που μπο­ρεί να δεχτεί πιο εύκολα εκβιασμούς και πιέσεις. Κι όταν έχει προχωρήσει το ξεπούλημα, τότε ίσως να συζητή­σουν κάποια αναδιάταξη, που εκ προ­οιμίου ξέρουν ότι δεν μπορούν να την εφαρμόσουν σε ολόκληρο το δημό­σιο χρέος της Ελλάδας.

Έτσι λοιπόν στήθηκε το σκηνικό για τη δεύτερη φάση της πέμπτης ιστορικά χρεοκοπίας της Ελλάδας. Μέτρα, μέτρα και μέτρα, μαζί με γενικευμέ­νο ξεπούλημα.

Η κυβέρνηση βιάστηκε να ανακοι­νώσει την πρώτη φουρνιά των λεγό­μενων αποκρατικοποιήσεων. Αυτό, σύμφωνα με ανακοίνωση της Διυ­πουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώ­σεων και Αποκρατικοποιήσεων στις 18.5, προβλέπει αναλυτικά:

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονο­μικών κ. Παπακωνσταντίνου, τα εκτι­μώμενα έσοδα από το πρώτο κύμα αποκρατικοποιήσεων εντός του 2011 εκτιμώνται σε 3,5 έως 5,5 δισ. ευ-ρώ. Το δεύτερο κύμα εντός του 2012 εκτιμάται ότι θα αποφέρει άλλα 4 με 6 δισ. ευρώ. Ενώ το τρίτο κύμα εντός του 2013 θα δώσει γύρω στα 4,5 με 5,5 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, σε σύνολο το τριετές αυτό πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων θα αποφέρει 12 - 17 δισ. ευρώ.

Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με το αν και κατά πόσο θα μπορέσει να πιάσει αυτές τις αποδόσεις. Ας υποθέσουμε ότι τις πιάνει. Έτσι η κυβέρνηση κα­λείται να πουλήσει περιουσία και επι­χειρήσεις που έχουν συνολική οικο­νομική επιφάνεια άνω των 120 δισ. ευρώ έναντι 12 - 17 δισ. ευρώ. Κι όχι μόνο αυτό. Τα χρήματα αυτά θα πάνε κατευθείαν στους δανειστές.

Πόσο θα ελαφρύνουν την εξυπηρέ­τηση του χρέους; Ελάχιστα. Μόνο τη διετία 2012 και 2013 προβλέπονται δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους που θα ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Επομένως αυτά που αναμένει η κυ­βέρνηση να πιάσει από τις αποκρα­τικοποιήσεις δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό.

11 εκατ. παρείσακτοι

Η Ελλάδα είναι ένα πολύ προνομι­ακό οικόπεδο σε μια εξαιρετικά συμ­φέρουσα περιοχή του κόσμου. Έχει όμως ένα κακό. Διαθέτει 11 εκατομ­μύρια παρείσακτους. Γι’ αυτό και το ξεπούλημα δεν ξεκίνησε με τη δημό­σια περιουσία και τις αποκρατικοποι­ήσεις, αλλά με τον ανθό της ελληνι­κής κοινωνίας, τη νέα γενιά εργαζο­μένων. Προκειμένου να επιβιώσει, ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος της νέας γενιάς είναι ήδη υπ’ ατμόν. Φεύ­γει ή κανονίζει να φύγει στο εξωτε­ρικό σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Όταν μια κοινωνία ξεπου­λάει έτσι τη νέα γενιά της είναι καταδικασμένη.

Το πιο σημαντικό δεν είναι αυτό, αλ­λά άλλο. Αν τα πουλήσει όλα το κρά­τος, τότε με τι θα μπορέσει να συμβά­λει στην ανάπτυξη της χώρας και στην ανάκαμψη της οικονομίας; Τι άλλο θα χρειαστεί να πουλήσει όταν ανακα­λύψει η κυβέρνηση και η τρόικα ότι ακόμη και ολόκληρη η δημόσια πε­ριουσία δεν είναι αρκετή για να εξυ­πηρετηθεί το χρέος; Μήπως το εθνι­κό έδαφος; Μάλλον ναι, μιας και με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης η χώρα έχει παραιτηθεί «άνευ όρων και αμετάκλητα», όπως ρητά αναφέ­ρεται, από την εθνική της κυριαρχία. Κι επομένως είναι δυνατή ακόμη και η εκποίηση εθνικού εδάφους.

Στα ερωτήματα αυτά απαντά η δι­ατεταγμένη δημοσιογραφία με κραυ­γές περί σπάταλου και διογκωμένου κράτους. Μάλιστα ορισμένοι παπα­γάλοι συγκεκριμένων παρασιτικών επιχειρηματικών συγκροτημάτων που ελέγχουν και τα ΜΜΕ είπαν ότι η Ελλάδα είναι το τελευταίο κομμουνι­στικό κράτος της Ευρώπης.

Προφανώς οι κύριοι αυτοί, υπό το κράτος της φρενίτιδας που έχει προ­καλέσει στους καρχαρίες της αγοράς το μαζικό ξεπούλημα του δημοσίου, τα έχασαν τελείως. Όμως, επειδή λέ­γονται απίστευτες ανοησίες σχετικά με το μέγεθος του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα οφείλουμε να διευκρι­νίσουμε ορισμένες στοιχειώδεις αλή­θειες.

Επιλεκτική σπατάλη

Καταρχάς ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διογκωμένος όσο λένε. Αν δούμε τα στοιχεία του Πίνακα 1 της Eurostat θα διαπιστώ­σουμε ότι το μέγεθος του δημόσιου τομέα με όρους συνόλου δαπανών της γενικής κυβέρνησης βρίσκεται περίπου στον μέσο όρο της Ευρωπα­ϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Για ολόκληρη την περίοδο 1999-2010.

Κι όχι μόνο αυτό. Αν παρατηρήσει κανείς τα στοιχεία προσεκτικά θα δει ότι κατά κανόνα όσο πιο ανεπτυγμέ­νη είναι μια οικονομία τόσο μεγαλύ­τερο κράτος διαθέτει. Είναι τυχαίο που η Δανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία κ.ο.κ., έχουν αρκετά πιο διογκωμέ­νους δημόσιους τομείς; Μήπως αυ­τές οι χώρες είναι κομμουνιστικές ή σοβιετικές και δεν το ξέρουν; Κι αν για την κρίση και το χρέος φταίει το μεγάλο, κακό και σπάταλο κράτος, τότε γιατί αυτές οι χώρες δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρεοκοπίας όπως η Ελλάδα;

Είναι αλήθεια ότι το δημόσιο στην Ελλάδα είναι διεφθαρμένο και παρα­σιτικό. Αυτό δεν οφείλεται στο μέ­γεθός του, ούτε στις σπατάλες του. Άλλωστε το ελληνικό δημόσιο είναι επιλεκτικά σπάταλο. Ενώ διαθέτει τις χαμηλότερες δαπάνες στην Ε. Ε. για υγεία και παιδεία, δαπανά ταυτόχρο­να σχεδόν τα διπλάσια, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στις κρατικές προμήθειες από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Όταν πρόκειται για ημέτερους, κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες και μεγαλοεργολάβους το ελληνικό δη­μόσιο είναι σπάταλο όσο εκεί που δεν παίρνει. Όταν πρόκειται για τις βασι­κές κοινωνικές ανάγκες του λαού, τό­τε πάντα συμβαίνει το δημόσιο ταμείο να μην επαρκεί.

Υπόδειγμα

Το βασικό πρόβλημα με τον δημό­σιο τομέα δεν είναι πόσο μεγάλος ή μικρός είναι. Άλλωστε το πόσο μεγά­λος χρειάζεται να είναι ένας δημόσι­ος τομέας εξαρτάται από το τι κοινω­νία και τι οικονομία θέλει κανείς. Αν θέλουμε μια κοινωνία όπου να βασι­λεύει το πορτοφόλι και μια οικονομία έρμαιο της αγοράς, τότε ο δημόσιος τομέας πρέπει να είναι μικρός. Γι’ αυ­τό άλλωστε και όσο πιο ευάλωτη, όσο πιο σαθρή είναι μια οικονομία, όσο πιο «τριτοκοσμική» είναι μια χώρα, τόσο πιο περιορισμένο, ισχνό, παρα­σιτικό και διεφθαρμένο δημόσιο το­μέα έχει.

Αντίθετα, αν θέλουμε μια κοινω­νία με ανεπτυγμένες υποδομές και υπηρεσίες αντίστοιχες των απαιτή­σεων των πιο ζωτικών αναγκών της, αν θέλουμε μια θωρακισμένη οικο­νομία απέναντι στα ιδιωτικά μονοπώ­λια και την ασυδοσία των αγορών, με αναπτυξιακή δυναμική, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε έναν μεγά­λο και ανεπτυγμένο δημόσιο τομέα όχι μόνο στο επίπεδο των υπηρεσι­ών, αλλά και στο επίπεδο της επιχει­ρηματικής δράσης.

Για να γίνει κατανοητό αυτό θα χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα. Ποια οικονομία σήμερα στην Ευρώ­πη έχει τα λιγότερα οικονομικά προ­βλήματα από την παγκόσμια ύφεση; Η Νορβηγία. Η χώρα αυτή δεν έχει προς το παρόν παρουσιάσει τα συ­μπτώματα κρίσης και ύφεσης που κα­τατρέχουν όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης, μικρές και μεγάλες. Είναι τυχαίο ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει σε μια οικονομία που δεν συμμετέχει ού­τε στην Ε.Ε. ούτε στην Ευρωζώνη; Όχι βέβαια. Το γεγονός ακριβώς ότι έχει διατηρήσει την ανεξαρτησία της είναι εκείνο που την έχει προστατέψει από τις οξείες εκδηλώσεις της κρίσης.

Η Νορβηγία ως ανεξάρτητη χώρα και καλά προστατευμένη εθνική οι­κονομία έχει κατά κεφαλή ΑΕΠ που φτάνει τα 95 χιλιάδες δολάρια. Έχει το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Ευρώπη (ανατολική και δυτική) μετά το Λουξεμβούργο. Πολύ ψηλότερο απ’ όλες τις μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε., όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Βρετανία κ.ο.κ.

Η Ελλάδα μόλις και μετά βίας φτά­νει τα 35 χιλιάδες δολάρια κατά κε­φαλή ΑΕΠ. Η Νορβηγία, αν και με πληθυσμό λιγότερο από τον μισό της Ελλάδας, παράγει ΑΕΠ κατά 20% με­γαλύτερο από αυτό της χώρας μας. Θυμηθείτε το αυτό στις παρακάτω συγκρίσεις.

Συνεχίζει ακάθεκτη

Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τις επίση­μες προβλέψεις για τη Νορβηγία τα επόμενα χρόνια. Σε μια εποχή βαθιάς ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας που έχει αγκαλιάσει ακόμη και τις πιο μεγάλες οικονομίες, η Νορβηγία συ­νεχίζει ακάθεκτη.

Σε μια εποχή όπου βασιλεύει η πιο άγρια μονόπλευρη λιτότητα και ταυ­τόχρονα ο εκτροχιασμός της ανεργί­ας, στη Νορβηγία η ανεργία, αν και βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, εξακολουθεί να μειώνεται. Ενώ ταυ­τόχρονα οι ετήσιες αποδοχές των ερ­γαζομένων σε σταθερές τιμές αυξά­νονται σημαντικά. Τι συμβαίνει; Πώς γίνεται και η Νορβηγία είναι μια τέ­τοια «παραφωνία» μέσα στη γενικευ­μένη παραζάλη των μέτρων κοινωνι­κής απελπισίας που θεωρούνται σή­μερα μονόδρομος;

Μην βιάζεστε να μιλήσετε για πε­τρέλαια. Η Νορβηγία έχει περίπου τον ίδιο φυσικό και ορυκτό πλούτο με την Ελλάδα. Με μια μόνη διαφορά. Αυτή τον αξιοποιεί προς όφελός της υπό καθεστώς κρατικής ιδιοκτησίας και δεν βιάζεται να τον ξεπουλήσει στον πρώτο τυχόντα επενδυτή της αγοράς. Η Ελλάδα επιπλέον έχει σημαντικά «συγκριτικά πλεονεκτήματα» που δεν έχει η Νορβηγία, όπως π.χ. τεράστιες δυνατότητες αγροτικής και μεταποιη­τικής ανάπτυξης. Με την προϋπόθε­ση βέβαια ότι δεν θα πνίγεται από τις ανοιχτές αγορές και την κοινή αγροτι­κή πολιτική της Ε.Ε.

Τεράστιο, αλλά... πλεονασματικό δημόσιο!

Για μια συνοπτική εικόνα της Νορβηγίας κοιτάξ­τε τον Πίνακα 3. Ο πληθυσμός αυτής της χώρας ανέρχεται κοντά στα 5 εκατομμύρια με δημογρα­φικά στοιχεία αρκετά όμοια με εκείνα του ελλη­νικού πληθυσμού. Αυτό όμως δεν την εμποδίζει από το να έχει ένα από το πιο ανεπτυγμένα συ­στήματα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο χρη­ματοδοτείται κυρίως από το Κρατικό Επενδυτικό Κεφάλαιο της Νορβηγίας, όπου καταλήγει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων από το πετρέλαιο. Και τα παράξενα δεν σταματούν σ’ αυτό. Παρά το γεγονός ότι έχει σχεδόν τον μισό πληθυσμό από τον ελληνικό, διαθέτει σχεδόν τον ίδιο αριθμό δη­μοσίων υπαλλήλων με εκείνον της Ελλάδας, γύρω στους 780 χιλιάδες. Και ω του θαύματος δαπανά για τους μισθούς αυτών των δημοσίων υπαλλήλων πολύ παραπάνω απ’ ό,τι δαπανά το ελληνικό κρά­τος. Η Νορβηγία δαπανά το 14% του ΑΕΠ της για μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, ενώ η Ελλάδα με τον ίδιο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων και με μι­κρότερο ΑΕΠ δαπανά μόλις το 11%.

Μονιμότητα!

Επιπλέον το καθεστώς εργασίας των δημοσί­ων υπαλλήλων της Νορβηγίας δεν περιλαμβάνει συμβασιούχους, ωρομίσθιους, συμβάσεις έργου κ.ο.κ., όπως στην Ελλάδα. Το ελληνικό δημόσιο απασχολεί το προσωπικό του με 17 διαφορετικά εργασιακά καθεστώτα. Η Νορβηγία διαθέτει ένα αποκλειστικά καθεστώς εργασίας στο δημόσιο, τη μονιμότητα.

Και τι συνέβη; Μήπως η Νορβηγία είναι στο χείλος της χρεοκοπίας; Κάθε άλλο. Ο προϋπο­λογισμός της είναι μονίμως πλεονασματικός, 10,6% του ΑΕΠ για το 2010. Ενώ το δημόσιο χρέ­ος της φτάνει μόλις το 43,1% του ΑΕΠ της χώρας.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Νορβηγία έχει προβεί και σε άλλα θανάσιμα αμαρτήματα. Συντηρεί έναν τεράστιο αριθμό δημόσιων και δη­μοτικών επιχειρήσεων, πάνω από 3 χιλιάδες, οι οποίες εκτός όλων των άλλων ανήκουν αποκλει­στικά στο δημόσιο και παράγουν πλεονάσματα.

Με αυτά τα πλεονάσματα χρηματοδοτείται πά­νω από το 50% των κρατικών εσόδων και έτσι το νορβηγικό κράτος δεν έχει την ανάγκη να γδέρνει φορολογικά τους πολίτες του και ιδίως τους εργαζομένους. Θα μπορούσε να αντισταθεί στην παγκόσμια ύφεση η Νορβηγία και να αναπτύσσε­ται χωρίς λιτότητες, περικοπές και ιδιωτικοποιή­σεις, αν δεν διέθετε αυτόν τον εξαιρετικά εκτε­ταμένο, ισχυρό και παραγωγικό δημόσιο τομέα; Θα μπορούσε η Νορβηγία να ήταν στην ίδια πλε­ονεκτική θέση, αν είχε κάνει το θανάσιμο λάθος να ενταχθεί στην Ε.Ε. και είχε παραδώσει το νόμισμα, την οικονομία και την κυριαρχία της στην Κομισιόν και την ΕΚΤ; Ούτε κατά διάνοια!

Τι φταίει λοιπόν και στην Ελλάδα δεν μπορού­με να έχουμε μια αντίστοιχη οικονομία; Το με­γάλο και σπάταλο κράτος; Οι κοπρίτες δημόσιοι υπάλληλοι; Ή όλος εκείνος ο συρφετός που μας κυβερνά δεκαετίες τώρα με τις πλάτες της πιο παρασιτικής και ληστρικής ολιγαρχίας που έχει γνωρίσει η ιστορία;

Ο ίδιος συρφετός και η ίδια η ολιγαρχία που πασχίζουν σήμερα να ολοκληρώσουν τη λεηλα­σία της χώρας με το γενικό ξεπούλημα της δη­μόσιας περιουσίας και του κράτους. Ο ίδιος συρ­φετός που αδίστακτα φορολογεί ακόμη και τους ανέργους για να πληρώσει τους τοκογλύφους και διώχνει μαζικά τη νέα γενιά από αυτή τη χώ­ρα υπό καθεστώς γενικευμένης απόγνωσης και απελπισίας.

πηγή