Γαία

Η ζωή μας σε μια Εκθετική Εποχή

Ξεκινώντας την συνεργασία μας με τον NOVA FM 106 η αρχική ανάγκη για επικοινωνία με χαλαρή φιλοσοφική συζήτηση σε περιβαλλοντικά θέματα του πλανήτη, μοιάζει να ξεπερνιέται από τα διαρκή, άμεσα και πραγματικά προβλήματα που βιώνουν καθημερινά όλες οι υπάρξεις που φιλοξενούνται από αυτόν.

Έτσι μέσα από έναν διαρκή διάλογο με ενότητες, θα προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε τα προβλήματα των περιβαλλοντικών συστημάτων και να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις τους, δίνοντας παράλληλα πληροφορίες και ιδέες και πρακτικές για ουσιαστικές αλλαγές και λύσεις που ζυμώνονται παγκοσμίως από επιστήμονες, πολιτικούς αλλά και απλούς πολίτες.

Αρχικά η τοποθέτηση μας για όλα τα περιβαλλοντικά θέματα θα έπρεπε να περιλαμβάνει τον όρο «εκθετική ανάπτυξη». Με αυτό το όρο εννοούμε την αύξηση μιας ποσότητας από ένα ποσοστό του συνόλου σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σαν έννοια όμως η αύξηση αυτή είναι απατηλή.

Ένα παράδειγμα είναι αυτό με τον βασιλιά και την σκακιέρα που έπρεπε να βάλει ένα κόκκο σιταριού στο πρώτο τετράγωνο, δύο στο δεύτερο ,τέσσερις στο τρίτο, οκτώ στο τέταρτο και ούτω καθ’ εξής μέχρι που χρεοκόπησε. Αρχικά λοιπόν του φάνηκε εύκολο εφόσον είχε μπροστά μόνο μια μικρή σκακιέρα και ελπίδα για 264 κόκκους μόνο. Η εκθετική όμως ανάπτυξη και οι αναδιπλασιασμοί έφεραν τεράστιους αριθμούς που αρχικά δεν μπορούσε ο βασιλιάς να αντιληφθεί.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι αυτό με το χαρτί το οποίο αν το διπλώσουμε και διπλασιάσουμε το πάχος του κάνοντας αυτό 42 φορές, τότε το πάχος θα μπορούσε να φτάσει από την Γη έως την Σελήνη 386.400 χιλιόμετρα μακριά. Αν μπορούσατε να το διπλασιάσετε 50 φορές, το διπλωμένο χαρτί θα έφτανε στον ήλιο, σε απόσταση149 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε διπλασιασμός είναι μεγαλύτερος από το σύνολο κάθε προηγούμενης αύξησης.

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, η αύξηση του πληθυσμού, η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων, η καταστροφή και υποβάθμιση του ενδιαιτήματος της άγριας ζωής, η εξαφάνιση των φυτών και ζώων, η διεύρυνση του εισοδηματικού χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών, η ρύπανση, αλληλοσυνδέονται και αυξάνουν εκθετικά.

Για παράδειγμα ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπέρασε το διπλάσιο σε μόλις 44 χρόνια, από 2,5 δισεκατομμύρια το 1950 στα 5,6 δισεκατομμύρια το 1994. Αν τα ποσοστά θανάτων δεν αυξηθούν ταχύτατα, μπορεί να φτάσει στα 10-11 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050 και στα 14 δισεκατομμύρια μέχρι το 2100. Το παγκόσμιο οικονομικό προϊόν, με το μεγαλύτερο μέρος του να καταστρέφει το περιβάλλον, υποβλήθηκε σε 5πλάσια αύξηση από το 1950.

Καθώς ο αριθμός των ανθρώπων και η χρήση φυσικών πόρων αυξάνονται εκθετικά, υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι μειώνεται η ικανότητα της γης να διατηρήσει τη ζωή σε διάφορα είδη, συμπεριλαμβάνοντας και το δικό μας. Κάθε χρόνο εξαφανίζονται όλο και περισσότερα δάση, λειμώνες και υγρότοποι, ενώ οι έρημοι γίνονται μεγαλύτερες. Το έδαφος που έχει μεγάλη ζωτική σημασία, αποπλένεται ή απομακρύνεται από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή από την αποψίλωση των δασών, τα ποτάμια, τις λίμνες και τους ταμιευτήρες που γεμίζουν με ιζήματα. Πολλοί βοσκότοποι έχουν υπερβοσκηθεί και τα αλιεύματα ( ψάρια, θαλασσινά κ.α ) υπόκεινται σε εντατικοποίησης και υπεραλίευση.

Τα υπόγεια νερά αντλούνται από τα πηγάδια και τις γεωτρήσεις με ταχύτερο ρυθμό από ότι μπορούν να αντικατασταθούν. Οι πόλεις και οι καλλιέργειες που δημιουργήθηκαν σε ερήμους μέσω της εκτροπής ή κατασκευής των ποταμών και τεράστιων ταμιευτήρων, είναι ευάλωτες στην κατάρρευση εξαιτίας της έλλειψης νερού που προξενείται ακόμη και από μικρές μόνο κλιματικές αλλαγές. Οι ωκεανοί, τα ποτάμια και η ατμόσφαιρα χρησιμοποιούνται ως δοχεία απορριμμάτων για αδιάφορα από τα απόβλητά μας, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι τοξικά. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, κάθε ώρα που περνάει, οδηγούμε από δύο έως οκτώ είδη άγριας ζωής σε εξαφάνιση.

Η καύση των ορυκτών καυσίμων και η κοπή και καύση των δασών αυξάνουν την συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Μέσα στα επόμενα 40-50 χρόνια το κλίμα της γης θα τόσο ζεστό ώστε θα επηρεάσει αρνητικά την αγροτική παραγωγή, θα μεταβάλει την κατανομή των υδατικών πόρων και θα οδηγήσει αμέτρητα είδη σε εξαφάνιση.

Η εξόρυξη και η καύση ορυκτών καυσίμων ρυπαίνει την ατμόσφαιρα κα το νερό και επηρεάζει της λειτουργίες της γης. Άλλα χημικά συστατικά που προσθέτουμε στον αέρα, μεταφέρονται προς τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, μειώνοντας το στρώμα του όζοντος, που φιλτράρει μεγάλο μέρος τηςεπιβλάβούς υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου. Τα τοξικά απόβλητα των εργοστασίων και των ορυχείων ρυπαίνουν τον αέρα, το νερό και το έδαφος. Τα εντομοκτόνα ρυπαίνουν μέρος του πόσιμου νερού και της τροφής μας.

Οι άσχημες ειδήσεις αφορούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και τα αίτια τους. Οι καλή είδηση είναι ότι έχουμε κάποιο χρόνο στη διάθεσή μας για να αντικαταστήσουμε κάθε δραστηριότητα που υποβαθμίζει τον πλανήτη, με άλλες αειφόρες. Είναι όμως υποχρέωσή μας να μάθουμε πώς να συνεργαζόμαστε για την αειφορία κάθε μορφής ζωής, συμπεριλαμβανομένου και του είδους μας.

Ο αιδεσιμότατος Jesse Jackson έχει δηλώσει με γλαφυρά λόγια την αγωνία του για τα περιβαλλοντικά θέματα ως εξής. « Πρέπει να ενωθούμε και ν α διαλέξουμε μια νέα κατεύθυνση. Χρειάζεται να μετατρέψουμε την κοινωνία μας σε μια άλλη κοινωνία, μέσα στην οποία οι άνθρωποι θα ζούν σε πραγματική αρμονία. Αρμονία μεταξύ των εθνών, μεταξύ των φυλών του ανθρώπινου είδους και αρμονία με την φύση. Πρέπει να μειώσουμε, να επαναχρησιμοποιήσουμε, να ανακυκλώσουμε και να αποκαταστήσουμε ή διαφορετικά, να εξαφανιστούμε»