Ο άνδρας της μυλωνούς και η πολιτική ανυπακοή

του Πάσχου Μανδραβέλη

Η ρητορεία με τις φανταχτερές λέξεις μπολιάζει όλο και περισσότερο τον αριστερό λόγο και τελικά αποκρύπτει τα πραγματικά προβλήματα του τόπου.

Ο πληθωρισμός των λέξεων λειτουργεί σαν τον πληθωρισμό στην οικονομία. Διαβρώνει αξίες.

Το καλοκαίρι του 2002, συνιστώσες της Αριστεράς επιχείρησαν να πείσουν την ελληνική κοινωνία ότι οι κουμπουροφόροι της «17 Νοέμβρη» δεν διέπρατταν απλές δολοφονίες, αλλά έκαναν «πολιτικά εγκλήματα». Οταν μάλιστα συνελήφθησαν, δεν τους χαρακτήρισαν «κατηγορούμενους για δολοφονίες» αλλά «πολιτικούς κρατούμενους». Το γνωστό, μάλιστα, «Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα» επιμένει μέχρι και σήμερα ότι τα παιδιά με τα κουμπούρια και τα μπαζούκας απλώς έκαναν κάτι σαν πολιτική εκστρατεία, με λίγο θόρυβο παραπάνω του κανονικού.

Κυριακή, 06 Φεβρουαρίου 2011 10:23

Σε μανιφέστο που εξέδωσε το εν λόγω Δίκτυο πριν από έναν χρόνο πληροφορεί τις «Συλλογικότητες και συντρόφους-ισσες από τον αριστερό και τον αντιεξουσιαστικό χώρο» ότι συγκρότησε τη «Δράση για την Ελευθερία», η οποία έχει στόχο «την ανάπτυξη του κινήματος αλληλεγγύης στους πολιτικούς κρατούμενους, που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε ύφεση, ενώ οι έγκλειστοι στην ειδική πτέρυγα των Φυλακών Κορυδαλλού συνεχίζουν, περίπου οκτώ χρόνια μετά το τρομοκαλοκαίρι του 2002, να βιώνουν την κρατική αυθαιρεσία και εκδικητικότητα.

Το κίνημα αλληλεγγύης (...) επείγει να ξαναβρεί το βηματισμό του και να περάσει σε μια νέα φάση, αυτή του αγώνα για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Αποτελεί κοινή μας πεποίθηση ότι οι πολιτικοί κρατούμενοι είναι αγωνιστές του κινήματος και η οργάνωση για τη δράση της οποίας καταδικάστηκαν (οι περισσότεροι με έωλα ή κατασκευασμένα στοιχεία), η 17Ν, υπήρξε αντικαπιταλιστική επαναστατική οργάνωση. Θεωρούμε, λοιπόν, καθήκον μας, ανεξάρτητα από τη συμφωνία ή τη διαφωνία μας με τη δράση και τις απόψεις της 17Ν, ανεξάρτητα από τη συμφωνία ή τη διαφωνία μας με τη στάση πολιτικών κρατουμένων μετά τη σύλληψή τους, να αγωνιστούμε για την απελευθέρωσή τους, να κινητοποιηθούμε για να σταματήσουν οι διακρίσεις εις βάρος τους...».

 

Αυτού του τύπου η ρητορεία με τις φανταχτερές λέξεις («πολιτικοί κρατούμενοι», «τρομοκαλοκαίρι του 2002», «αγωνιστές του κινήματος» κ. λπ.) μπολιάζει όλο και περισσότερο τον αριστερό λόγο και δεν περιορίζεται για «απελευθερωτικούς» σκοπούς, όπως είναι η αποφυλάκιση των «αγωνιστών του κινήματος» της (απλώς) «αντικαπιταλιστικής επαναστατικής οργάνωσης» «17 Νοέμβρη». Μετά κάθε διαδήλωση μαθαίνουμε ότι «Ζούμε σε αστυνομικό κράτος», όπου «βασιλεύει ο τρόμος» και γίνεται «χημικός πόλεμος» και οι «δυνάμεις καταστολής» «παραβιάζουν σωρηδόν και αδιακρίτως τα ατομικά δικαιώματα». Η παρουσία αστυνομικών στο λιμάνι, όταν οι ναυτεργάτες δεν άφηναν τα πλοία να αποπλεύσουν, χαρακτηρίστηκε «φασιστική κατοχή του Πειραιά».

 

Από την άλλη, η μεγαλοστομία του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ χαρακτηρίζουν τη σημερινή εποχή «ημέρες Κατοχής», ενώ ο κ. Αλαβάνος ελάλησε ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδος είναι ο Πινοσέτ της Ε. Ε. επειδή έφερε το ΔΝΤ στην Ευρώπη, ενώ ο κ. Παναγιώτης Λαφαζάνης υποστήριξε ότι η κυβέρνηση (και κάποιοι άλλοι, που δεν κατονόμασε) συμπεριφέρονται «ως σύγχρονοι Κουίσλινγκ της Κομισιόν, του ΔΝΤ και των κεφαλαιαγορών».

 

Η ίδια μεγαλοστομία χαρακτηρίζει και τα διάφορα κινήματα «δεν πληρώνω», τα οποία χαρακτηρίζονται συλλήβδην ως «κινήματα ανυπακοής». Ακούγονται ως επιχειρήματα το δικαίωμα στην επανάσταση του Τζον Λοκ, η «πολιτική ανυπακοή» του Χένρι Ντέιβιντ Θορό και άλλα εκτός της συγκυρίας κι εκτός της λογικής.

Ο μεγάλος Βρετανός φιλόσοφος Τζον Λοκ, για παράδειγμα, έγραψε στη «Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως» ότι οι άνθρωποι σύμφωνα με τον φυσικό νόμο γεννιούνται τελείως ελεύθεροι. Συναινούν να θυσιάσουν μέρος της ελευθερίας τους για να σχηματίσουν οργανωμένες κοινωνίες, αλλά αυτή η θυσία υπόκειται στους κανόνες ενός άρρητου κοινωνικού συμβολαίου. Τα άτομα υπόκεινται τη διακυβέρνηση με αντάλλαγμα την ασφάλεια και από εξωτερικές απειλές, αλλά και από απειλές στη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία που προέρχονται από άλλα μέλη της κοινότητας.

Διακυβέρνηση, όμως, χωρίς τη συναίνεση των κυβερνωμένων δεν είναι μόνο τυραννία. Αποτελεί απειλή στην ασφάλεια των ατόμων, αυτή την ασφάλεια που το κράτος πρέπει να παρέχει. Ετσι θεμελιώνεται το δικαίωμα στην επανάσταση. Ο λαός οφείλει να εξεγερθεί αμυνόμενος στην απειλή που αποτελεί μια απολυταρχική κυβέρνηση.

Ο Θορό αρνήθηκε να πληρώσει έναν συγκεκριμένο φόρο, διότι δεν θέλησε να χρηματοδοτήσει με τον οβολό του ένα άδικο πόλεμο. Δεν το έκανε προς ίδιον όφελος (το πλήρωσε με βραχύβια φυλάκιση) και επίσης δεν το έκανε για τα 2,30 ευρώ των διοδίων, ούτε για το 1,40 των λεωφορείων.

 

Το πρόβλημα είναι ότι αυτός ο γλωσσικός πληθωρισμός τελικώς αποκρύπτει υπαρκτά προβλήματα αντί να βοηθά στην επίλυσή τους. Υπάρχουν κρούσματα αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας, τα οποία όμως διά της διαρκούς καταγγελίας περνούν πλέον απαρατήρητα. Λειτουργεί ο μύθος του βοσκού με τα πρόβατα.

Οταν καταγγέλλεις ως αστυνομική αυθαιρεσία την απλή επιβολή της τάξης, στο τέλος κανείς δεν ακούει τις καταγγελίες πραγματικής αυθαιρεσίας. Οταν διευρύνεις το «κίνημα του τζάμπα» παντού, κατ’ ουσίαν αποκρύπτονται τα πραγματικά προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν με συμβάσεις παραχώρησης των εθνικών οδών, τα διόδια σε παράπλευρους δρόμους κ. λπ. Οταν μιλάς για «Πινοσέτ της Ευρώπης» κατ’ ουσία προσβάλλεις τα χιλιάδες θύματα του χιλιανού λαού που μαρτύρησαν από τις δυνάμεις του αιμοσταγούς δικτάτορα. Ο πληθωρισμός των λέξεων λειτουργεί σαν τον πληθωρισμό στην οικονομία. Διαβρώνει αξίες.

 

Ο Γκαίτε κάποτε είχε γράψει πως «όταν αποτυγχάνουν οι ιδέες, χρήσιμο είναι να έχεις λέξεις». Ο διογκούμενος πληθωρισμός των χαρακτηρισμών από ένα μέρος της Αριστεράς πιθανώς να έχει να κάνει με τη συρρικνούμενη ιδεολογική της κυριαρχία.

 

Η Αριστερά απήλαυσε σε ολόκληρη τη μεταπολίτευση μια απροϋπόθετη πρωτοκαθεδρία στον χώρο των ιδεών. Μπορούσε να απαξιώσει αντιπάλους ή αντίπαλα ρεύματα ιδεών με ένα μόνο επίθετο, π. χ. «φασίστας» ή, χειρότερα, «νεοφιλελεύθερος». Αυτό, όμως, ήταν και η αχίλλειος πτέρνα της.

Επί πολλά έτη δεν μπόλιασε διαλεκτικά το ιδεολογικό της οπλοστάσιο (οι θέσεις της δεν αντιπαραβάλλονταν με αντιθέσεις για να προκύψουν οι νέες συνθέσεις) με αποτέλεσμα η επεξεργασία των προβλημάτων να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το πραγματικό. Αυτή η κυριαρχία δημιούργησε αφενός μια ιδεολογική υπεροψία και αφετέρου ένα διογκούμενο φαντασιακό σύμπαν, το οποίο όμως δεν λύνει πραγματικά προβλήματα.

Οσο όμως δεν προτείνονται πραγματικές λύσεις σε πραγματικά προβλήματα, τόσο φθίνει η κυριαρχία, και όσο φθίνει η κυριαρχία τόσο επιστρατεύονται μεγαλοστομίες. Οι μεγαλοστομίες με τη σειρά τους αναδεικνύουν όλο και περισσότερο την ιδεολογική γύμνια και αρχίζει ένας σπειροειδής κύκλος με όλο και πιο ανεδαφικές θέσεις και όλο και μεγαλύτερες κουβέντες.

Για να καταλήξουμε στις αφισέτες του κ. Αλαβάνου με σύνθημα: «Για να βρούνε δουλειά οι νέοι, είμαστε έτοιμοι να πάμε και φυλακή».

πηγή

Διαβάστε

Γιάννης Καλλιόρης, «Η ξύλινη γλώσσα. Γλωσσολογικοί, ιστορικοί και ιδεολογικοί προσδιορισμοί του αριστεροκομματικού ιδιώματος», εκδ. Αρμός

 

 ****************************************************

Η οικονομία κύκλους κάνει

Τι μάθαμε από τα προηγούμενα προγράμματα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας;

του Πάσχου Μανδραβέλη

Κυριακή, 09 Ιανουάριος 2011 09:29

Οι κρατικές σπατάλες δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Ολες οι κυβερνήσεις, όλων των χωρών του κόσμου ξοδεύουν όσο μπορούν. Η μόνη διαφορά με την Ελλάδα είναι ότι στις άλλες χώρες υπάρχει πολιτική και κοινωνική αντιπολίτευση στην αλόγιστη επέκταση των κρατικών δαπανών.

Υπάρχουν κόμματα, ΜΜΕ, οργανώσεις πολιτών, καθηγητές και διανοούμενοι που γονιμοποιούν με τις αντιρρήσεις τους τον δημόσιο διάλογο περί της σκοπιμότητας κάθε δημόσιας δαπάνης. Αυτοί φυσικά δεν έχουν πάντα δίκιο, ή έστω δεν καταφέρνουν πάντα να περάσουν τις απόψεις των. Η ύπαρξή τους, όμως, λειτουργεί ως φρένο στο πολιτικό σύστημα να επεκτείνει άκριτα τις δαπάνες.

Στην Ελλάδα υπήρξε διαχρονικά συγχορδία πολιτικού συστήματος, συνδικάτων, Μέσων Ενημέρωσης και διανοουμένων, υπέρ της διαρκούς αύξησης των κρατικών δαπανών. Από τις περισπούδαστες μελέτες (βασισμένες μάλιστα σε greek statistics) για την ανάγκη παρέμβασης του κράτους σε όλους τους τομείς, μέχρι τα «πρωινάδικα» που κλαίνε για τον «μισθουλάκο» του συμβασιούχου και μέχρι τα δελτία των οκτώ που κάποτε κραύγαζαν γιατί δεν υπάρχουν εκχιονιστικά μηχανήματα στην Καλαμάτα, το «πολιτικά ορθό» όλα αυτά τα χρόνια ήταν η διαρκής αύξηση των δαπανών.

Οι λίγες φωνές που ζητούσαν συγκράτηση απαξιώθηκαν νωρίς ως ανάλγητες ή, χειρότερα, ως νεοφιλελεύθερες. Η δαιμονοποίηση των φιλελεύθερων απόψεων στην Ελλάδα παρήγαγε πραγματικά -και αρνητικά- οικονομικά αποτελέσματα.

Το περίεργο είναι ότι αυτό το φρένο για την επιβράδυνση των δαπανών που δεν έβαζε η ίδια η κοινωνία, το πατούσε ξαφνικά (και βίαια) το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Κάθε φορά που οι δείκτες πλησίαζαν στα κόκκινα φτιαχνόταν ένα αβαθές μεν, αλλά σκληρό σταθεροποιητικό πρόγραμμα. (Κάθε φορά πλην του 2007, που ενώ οι δείκτες της οικονομίας ήταν στα κόκκινα, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας αντί να πατήσει φρένο στις δαπάνες, τις πολλαπλασίασε).

Ακόμη και ο πολύ ανοιχτοχέρης Ανδρέας Παπανδρέου δήλωνε το 1985 ότι «δαπανάμε ως κοινωνία πιο πολύ απ' όσο παράγουμε. Η κατάσταση αυτή μπορεί να συντηρηθεί μόνο με δανεισμό από το εξωτερικό. Μακροχρόνια όμως το επίπεδο δανεισμού από το εξωτερικό δεν μπορεί να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα χωρίς τη σοβαρή μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και, τελικά, χωρίς την απώλεια της οικονομικής ανεξαρτησίας της» (Δήλωση Ανδρέα Παπανδρέου, 12.10.1985).

Το σταθεροποιητικό πρόγραμμα που ακολούθησε ήταν ιδιαίτερα σκληρό. Υποτίμηση της δραχμής κατά 15%, πάγωμα μισθών με πληθωρισμό 20% και απαγόρευση αυξήσεων στον ιδιωτικό τομέα διά νόμου! «Οι μισθοί των εργαζομένων που προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό το κόστος παραγωγής», έλεγε στη Βουλή ο τότε υπουργός Εθνικής Οικονομίας κ. Κώστας Σημίτης, «είναι χαμηλοί σε σύγκριση με τους μισθούς στις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής. Ομως η παραγωγικότητα της εργασίας είναι πολύ χαμηλότερη ώστε, παρά τις χαμηλές αμοιβές, τα προϊόντα μας όταν συγκρίνονται ως προς την ποιότητα είναι ακριβότερα» (12.10.1985)

Τι μάθαμε, όμως, από την εμπειρία όλων των σταθεροποιητικών προγραμμάτων που ζήσαμε; Απολύτως τίποτε. Αυτό δεν πιστοποιείται μόνο από το γεγονός ότι κάθε λίγο και λιγάκι η ελληνική οικονομία χρειάζεται ένα σταθεροποιητικό πρόγραμμα. Αν διαβάσει κανείς τον απολογισμό του προγράμματος που έκανε το 1989 ο κ. Σημίτης θα διαπιστώσει ότι σήμερα ζούμε μια κατάσταση deja vu. Δεν μιλάμε μόνο για την παλαβή αριστερά που σε στιγμές δυσκολίας αλλά και σε περιόδους ευημερίας παίζει την ίδια κασέτα: «ο κόσμος υποφέρει και πεινά». Ολόκληρο το σύστημα ΜΜΕ, πολιτικών, καθηγητών κ. λπ. κάνει διαρκώς πανομοιότυπες προφητείες.

Το 1989 ο κ. Σημίτης εξέδωσε ένα βιβλίο, ως αποτίμηση του σταθεροποιητικού προγράμματος 1985-1988. Σ' αυτό έγραφε: «Η δημόσια κριτική του σταθεροποιητικού προγράμματος είχε ως κύριο άξονα την έλλειψη ή τη μη εφαρμογή αναπτυξιακών μέτρων... Εμεινε η εντύπωση -πιστεύω λανθασμένη- ότι θα έπρεπε να γίνει «κάτι άλλο» για την ανάπτυξη. Χρησιμοποιείται ο όρος «κάτι άλλο» γιατί το περιεχόμενο της επιθυμητής αναπτυξιακής πολιτικής δεν μπόρεσε ποτέ να συγκεκριμενοποιηθεί απ' όσους ασκούσαν κριτική». (Θυμίζει κάτι αυτό;)

«Στη διάρκεια της εκπόνησης του σταθεροποιητικού προγράμματος», συνέχισε ο κ. Σημίτης, «υπήρξαν σοβαρές διαφωνίες σε ενδοκυβερνητικό επίπεδο. Η μία κατηγορία αντιρρήσεων αφορούσε την αποτελεσματικότητά του. Το πιο συνηθισμένο επιχείρημα ήταν ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα... θα έχει ως συνέπεια την κατακόρυφη πτώση της ζήτησης, εκτεταμένη κρίση και ανεργία (Σ. Σ.: αυτό και αν θυμίζει...) Η εξέλιξη έδειξε ότι οι φόβοι αυτοί ήταν αδικαιολόγητοι...»

Τα αστοιχείωτα συμπεράσματα πολιτικών, δημοσιογράφων και ΠΑΣΟΚων ήταν ένα ακόμη κοινό χαρακτηριστικό με τη σημερινή κατάσταση. Εγραφε το 1989 ο κ. Σημίτης: «"Το σταθεροποιητικό πρόγραμμα απέτυχε" ήταν η διαπίστωση του Τύπου, των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των στελεχών του ΠΑΣΟΚ που εναντιωνόταν τη σταθεροποιητική πολιτική.

Αρνητική διάθεση, ανυπομονησία και προπαντός άγνοια καθόριζαν αυτή τη στάση. Αγνοια ότι τα αποτελέσματα μιας πολιτικής που θέλει να διορθώσει χρόνιες ανισορροπίες αργούν να φανούν... Ακόμη και μέλη της κυβέρνησης και της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ εκδήλωναν ανοιχτά την αντίθεσή τους και συμμετείχαν σε προσπάθειες και κινητοποιήσεις για την ανατροπή της πολιτικής...».

Υπήρχαν, βέβαια, βραχυχρόνια φαινόμενα που έκαναν αυτά τα συμπεράσματα να μοιάζουν εύλογα: «Η αναγγελία του σταθεροποιητικού προγράμματος είχε οδηγήσει σε φαινόμενα φυγής κεφαλαίων και φαινόμενα ανατιμήσεων καθώς και σε κλίμα γενικής αβεβαιότητας στην αγορά. Το δολάριο πουλιόταν, τέλος του 1985, στη μαύρη αγορά του Πειραιά με πριμ που έφτανε στο 20%.

Η αβεβαιότητα επέδρασε αρνητικά στη βραχυχρόνια αποτελεσματικότητα του προγράμματος. Συνέτεινε κυρίως στη βραδεία πτώση του πληθωρισμού και στη διστακτική ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων... Η συνέχεια απέδειξε ότι το φαινόμενο ήταν παροδικό. Ομως αρκούσε τότε για να δημιουργήσει την εντύπωση ότι το πρόγραμμα δεν ήταν αποτελεσματικό».

Το απόσταγμα της εμπειρίας του κ. Σημίτη από το σταθεροποιητικό πρόγραμμα 1985-1987 ήταν απλό: «Οι πολιτικές που θέλουν να επηρεάσουν ουσιαστικά την πολιτική και οικονομική εξέλιξη δεν έχουν άμεσα αποτελέσματα. Απαιτούν χρόνο... Οι εκλογές έρχονται συνήθως πιο γρήγορα από τα αποτελέσματα της πολιτικής... Ο κίνδυνος να εγκαταλειφθεί η πολιτική προτού ολοκληρωθεί λόγω του πιθανού κόστους, είναι μεγάλος».

Τα ημιτελή προγράμματα σταθεροποίησης

Το πρόβλημα με τα σταθεροποιητικά προγράμματα της ελληνικής οικονομίας είναι πως πάντα έμεναν ημιτελή. Κάθε φορά που οι δείκτες «κοκκίνιζαν» φτιαχνόταν ένα πρόγραμμα με πρώτο μέτρο τον οριζόντιο περιορισμό των διαθέσιμων εισοδημάτων.

Αυτό -παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα- είναι λογικό γιατί η Ελλάδα: 1) από το 1973 και μετά έχει διογκούμενο πρόβλημα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Εισάγει όλο και περισσότερα απ' όσα εξάγει, και οι πολιτικές περιορισμού της ζήτησης λειτουργούν πυροσβεστικά, 2) οι κρατικές δαπάνες, οι οποίες σημειωτέον δεν είναι υψηλότερες στον δυτικό κόσμο, είναι αντιπαραγωγικές.

Δαπανούμε πολλά για τη συντήρηση άχρηστων θέσεων εργασίας στο Δημόσιο και όχι σε παραγωγικές υποδομές. Για παράδειγμα: ενώ έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό δαπανών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έχουμε τους περισσότερους κατ' αναλογία δασκάλους και καθηγητές.

Οι οριζόντιες περικοπές σε συνθήκες κρίσης μπορεί βραχυπρόθεσμα να ρίχνουν τον πυρετό της οικονομίας, αλλά δεν θεραπεύουν τα γενεσιουργά αίτια της κρίσης. Το πρόβλημα με τα προηγούμενα σταθεροποιητικά προγράμματα είναι ότι μόλις εξέλιπαν τα συμπτώματα της κρίσης, εγκαταλειπόταν η θεραπεία. Δομικά προβλήματα της οικονομίας (ΔΕΚΟ, κλειστά επαγγέλματα κ. λπ.) έμεναν ανέγγιχτα δημιουργώντας τις συνθήκες της επόμενης κρίσης.

Ηταν προφητικός ο κ. Γιάννης Βούλγαρης όταν το 2003 έγραφε: «Η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να περάσει από το hardware εκσυγχρονισμό της ΟΝΕ σε ένα software εκσυγχρονισμό. Από την επίτευξη των «χονδροειδών» δεικτών προσαρμογής στην ανάγκη διάχυτων λειτουργικών και θεσμικών αλλαγών που θα μεταβάλουν τις συνήθειες μεγάλων στρωμάτων της διοίκησης και της κοινωνίας...

Η Ελλάδα πέτυχε τον στόχο της ΟΝΕ υποβαλλόμενη σε ένα κλίμα δημοσιονομικής πειθαρχίας χωρίς ιδιαίτερες εισοδηματικές θυσίες για την πλειονότητα των μισθωτών, χωρίς όμως επίσης τις ουσιαστικές ρυθμίσεις στους τομείς εκείνους που θα ενίσχυαν τη συνολική αποδοτικότητα του παραγωγικού συστήματος και θα αναβάθμιζαν την ποιότητα της καθημερινής ζωής... Ο στόχος λοιπόν επιτεύχθηκε, έμεινε όμως ένα σημαντικό αναπτυξιακό και μεταρρυθμιστικό έλλειμμα».

Διαβάστε

- Νίκος Γκαργκάνας, Τάκης Θωμόπουλος, Κώστας Σημίτης, Γιάννης Σπράος, «Η πολιτική της οικονομικής σταθεροποίησης», εκδ. «Γνώση» 1989

- Γιάννης Βούλγαρης, «Η πρόκληση της ηγεμονίας», εκδ. Πόλις 2003

- Χρυσάφης Ιορδάνογλου, «Η Ελληνική Οικονομία στη Μακρά Διάρκεια» 1954-2005», εκδ. Πόλις 2008

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 9.1.2011

πηγή

πηγή