Γράφει ο Κώστας Παπαντωνίου

Η αλληλεγγύη είναι η τελευταία εντύπωση που αποκομίζουν οι πρόσφυγες πριν φύγουν για τα Σκόπια. Στην Ειδομένη εξοπλίζονται με βασικά είδη υγιεινής, όχι γραβάτες, και με ξηρά τροφή. Προμηθεύονται ακόμη κάποια πιο βαριά ρούχα και παπούτσια, όχι λαμέ. Μπορεί να χρειαστεί να κάτσουν ώρες και πλέον μάλλον περισσότερες αν επαληθευτούν οι πληροφορίες ότι θα υψώσουν τα δικά τους τείχη και οι βαλκανικές χώρες

Γραβάτες. Οι εθελοντές που βρίσκονται στην Ειδομένη ανοίγουν τα κουτιά με τις προσφορές αλληλεγγύης από τους πολίτες και βρίσκουν σε ένα από αυτά γραβάτες. Ενδεικτικό της αφέλειας από τη μία και της διάθεσης από την άλλη να βοηθήσει ο κόσμος με όποιο τρόπο μπορεί τους κατατρεγμένους της Μέσης Ανατολής.

Κάπως έτσι εξηγείται που μία προσφυγοπούλα φορούσε λαμέ παπούτσια. Της τα είχε δώσει ένα ζευγάρι που γυρνούσε από νυχτερινό κέντρο στη Μυτιλήνη τα ξημερώματα. Η κυρία γύρισε ξυπόλητη σπίτι, αλλά η προσφυγοπούλα δεν θα περπατούσε με γυμνά πόδια για το υπόλοιπο της διαδρομής. Αποδείχτηκε ακόμη ότι η αλληλεγγύη δεν κάνει διακρίσεις. Υπάρχει στους σκυλάδες, υπάρχει και στους ροκάδες. Υπάρχει στους αριστερούς, μπορεί να υπάρχει και στους λιγότερο πολιτικοποιημένους.

Η αλληλεγγύη είναι η τελευταία εντύπωση που αποκομίζουν οι πρόσφυγες πριν φύγουν για τα Σκόπια. Στην Ειδομένη εξοπλίζονται με βασικά είδη υγιεινής, όχι γραβάτες, και με ξηρά τροφή. Προμηθεύονται ακόμη κάποια πιο βαριά ρούχα και παπούτσια, όχι λαμέ. Μπορεί να χρειαστεί να κάτσουν ώρες και πλέον μάλλον περισσότερες αν επαληθευτούν οι πληροφορίες ότι θα υψώσουν τα δικά τους τείχη και οι βαλκανικές χώρες.


Πριν παγώσει τα χαμόγελα ο Βαρδάρης

Δεδομένου ότι ο κόσμος που θα συγκεντρωθεί θα είναι μεγαλύτερος από τους 6.000 ανθρώπους που περνούσαν μέχρι πρότινος από την Ειδομένη, τότε οι πέντε σκηνές χωρητικότητας 150-200 ανθρώπων και οι υπόλοιποι χώροι για την υποστήριξη των προσφύγων κρίνεται επιτακτικό να πολλαπλασιαστούν και να ενισχυθούν.

Μέχρι σήμερα καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες από τις οργανώσεις και τις κοινωνικές δομές για να μην λείψει τίποτα, στον βαθμό του δυνατού, από τους πρόσφυγες. Στις σκηνές υπάρχει πλέον θέρμανση, ενώ η αντιδήμαρχος της Παιονίας μας έλεγε ότι στόχος είναι να τοποθετηθούν ακόμη και ηχεία για να ακούγεται μουσική. Έχει σημειωθεί ασύλληπτη πρόοδος αν σκεφτεί κανείς ότι τον Αύγουστο υπήρχαν όλες κι όλες δύο ενισχυτικές σκηνές και πουθενά μέρος για να κοιμηθεί ο κόσμος.

Αν όμως η συγκέντρωση των προσφύγων γίνει πολύ μεγαλύτερη απ' ό,τι τώρα και ενώ ακόμη δεν έχει ξεκινήσει να φυσάει Βαρδάρης, θα υπάρξει πρόβλημα. Ο ξακουστός άνεμος, τυγχάνει να φυσάει κατά μήκος της κοιλάδα του Αξιού ποταμού, ακριβώς δίπλα δηλαδή στο σημείο όπου βρίσκονται οι πρόσφυγες. Όπως μου λέει φωτορεπόρτερ που καλύπτει από την αρχή το θέμα, ήδη είναι ορατές οι συνέπειες από τον καιρό, καθώς πλέον τα παιδάκια που έρχονται είναι κρυωμένα.


Ιστορίες γεμάτες αίμα και δάκρυα

Φτάνοντας στην Ειδομένη, πολλοί από τους πρόσφυγες λένε πως έχουν διανύσει το 70% του ταξιδιού και ο κυριότερος λόγος είναι η μετάβαση από την Τουρκία με τις βάρκες.

Τα χαμόγελα που αντικρίζεις τη στιγμή λίγο πριν περάσουν ξανά τα σύνορα κρύβουν από πίσω ολόκληρες ιστορίες, γεμάτες αίμα και δάκρυα. "Είχαμε πέντε σπίτια στη Δαμασκό. Καταστράφηκαν όλα από τους βομβαρδισμούς. Στο ένα από αυτά ήταν μέσα τα ξαδέλφια μου" είναι οι πρώτες σκληρές αναμνήσεις που ανασύρει από το πρόσφατο παρελθόν ο 20χρονος Σύρος Όμαρ. "Μου λείπει η πόλη μου. Μου λείπει η μέρα μου πριν από τους πολέμους. Μου λείπουν οι φίλοι που ξέρω ότι δεν θα ξαναδώ, ακόμη κι αν κάποτε γυρίσω στη Συρία. Πέθαναν όλοι. Οι πάντες σκοτώνουν τους πάντες".

Η μέρα του στη Συρία κυλούσε όπως κάθε παιδιού πάνω στον πλανήτη που ζει υπό νορμάλ συνθήκες. Πήγαινε το πρωί στο σχολείο, μετά επέστρεφε σπίτι, έπαιζε, διάβαζε, περνούσε χρόνο με τη μεγάλη οικογένειά του στο σπίτι και μοιράζονταν αστεία λίγο πριν πέσουν για ύπνο. Η οικογένειά του τώρα είναι στον Λίβανο, ξεριζωμένη και χωρίς σπίτι προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της. Ο Όμαρ δεν έμεινε μαζί τους, και αναζήτησε καλύτερη τύχη, που θα αλλάξει και την τύχη των δικών του, αν τα καταφέρει.

Δούλεψε σκληρά, μάζεψε λεφτά και τις όποιες αποσκευές με τα πράγματα που είχαν απομείνει από τα γκρεμισμένα σπίτια. "Δεν μπορούσα να μείνω στον Λίβανο. Είναι πολύ σκληρά εκεί. Γνώρισα κακούς ανθρώπους και μια κακή χώρα, όπου όλοι μας φέρονταν ρατσιστικά. Θα προσπαθήσω να φτάσω στη Γερμανία. Δεν έχω κανέναν, αλλά ξέρω πως εκεί υπάρχει η πιθανότητα να βρω δουλειά και να σπουδάσω".

Η μέχρι τώρα στατιστική αποτίμηση πάντως μάλλον δεν δικαιώνει την εκτίμηση του Όμαρ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας στη Γερμανία, μόλις το 4% των προσφύγων που είχαν εγγραφεί στο ταμείο ανεργίας βρήκαν δουλειά τον τελευταίο χρόνο. Μεταξύ των προσφύγων μόλις ένας άνδρας στους 26 κατάφερε να βρει εργασία, ενώ στις γυναίκες τα ποσοστά είναι ακόμη χειρότερα, καθώς μόλις μία στις 43 καταφέρνει να βρει δουλειά.


"Θα το τελειώσουμε αυτό το ταξίδι"

Παρά τις δυσκολίες, άπαντες είναι αποφασισμένοι να φτάσουν μέχρι το τέλος της διαδρομής, όσο μεγάλη και δύσκολη κι αν είναι. Περισσότερο δυσβάσταχτες από τις φυσικές κακουχίες είναι οι μνήμες. "Ο γιος της αδελφής μου, 7 μηνών μωρό, πέθανε στη θάλασσα" λέει, χωρίς στιγμή να σπάσει η θλίψη στο πρόσωπό του, ο Σύρος Σόζνταρ.

Στα 29 του δίνει αγώνα για να προλάβει το τρένο της ζωής, με την ίδια αγωνία που τρέχει να προλάβει το τρένο στα Σκόπια. "Βλέπω τα κύματα ακόμη και στον ύπνο μου. Ακούω τα κλάματα των γνωστών μου, της αδελφής μου. Μένω όμως δυνατός για να ζήσω τη ζωή που άξιζαν και εκείνοι να ζήσουν. Θέλω να πάω στη Γερμανία, εκεί είναι ο αδελφός μου και ελπίζω ότι θα βρω μια δουλειά. Θα το τελειώσουμε το ταξίδι, θα δεις".

Ανατριχιαστικές είναι όμως και οι περιγραφές των κατοίκων στην Ειδομένη. Ενός χωριού που μοιάζει με πόλη φάντασμα, καθότι οι λίγοι κάτοικοί του, περίπου 140, μένουν περισσότερο στα σπίτια τους, ενώ τα δύο καφενεία που βρίσκονται στην καρδιά του χωριού έχουν κλείσει. Στάθηκα τυχερός και πέτυχα κάποιους περαστικούς, που με δυσκολία μοιράστηκαν την πραγματικότητα μέσα από τα δικά τους μάτια.

"Όταν είχαν κλείσει τα σύνορα, βρίσκονταν εδώ περίπου 170 λεωφορεία. Ακούγαμε τη χάβρα και τη βουή του κόσμου. Για ένα χωριό όπως το δικό μας, που επικρατεί πάντα ησυχία, ήταν τρομακτικό" μου λέει συνταξιούχος κάτοικος, που προειδοποιεί και εκείνος με τη σειρά για τον χειμώνα. "Εδώ δεν πέφτει χιόνι. Όμως η θερμοκρασία φτάνει ακόμη και τους -7 και -8 βαθμούς". Η εικόνα που θα τον σημαδεύει για το υπόλοιπο της ζωής του είναι εκείνη ενός μεσήλικου άνδρα.

"Είχαμε πάει να βοηθήσουμε όπως μπορούσαμε. Κάποια στιγμή ο πατέρας φεύγει πιο μακριά. Τυχαία απομακρύνομαι κι εγώ λίγο μετά. Τον είδα να κλαίει σε ένα δέντρο, να κλαίει χωρίς να βγάζει φωνή, αλλά έδειχνε ότι πονούσε πολύ. Μετά μου είπε ότι δεν άντεχε την κατάσταση. Κάποτε ήταν στρατιωτικός με καλή ζωή και τώρα το μόνο που έχει μείνει να τη θυμίζει είναι η στρατιωτική του ταυτότητα".

Από το πρόσωπο της απελπισίας μεταφέρομαι στο πρόσωπο της ευγνωμοσύνης με την περιγραφή του Στάθη, εθελοντή στον Ερυθρό Σταυρό. Θυμάται την αντίδραση μικρού κοριτσιού όταν το βοηθούσε. "Καθώς του φρόντιζα τις πληγές που είχε στις φτέρνες, ξεγλίστρησε από την μπλούζα μου ένα σταυρουδάκι. Εκείνο είπε στη μαμά του 'είναι χριστιανός, γιατί μας βοηθάει;' και εκείνη του απάντησε ότι ο θεός είχε αποφάσισε να βρεθώ στον δρόμο τους. Εγώ είδα όμως ότι η ανθρώπινη επαφή σε μια δύσκολη στιγμή καταρρίπτει την προπαγάνδα και το μίσος της μίας θρησκείας για την άλλη".


"Όσοι είναι φτωχοί μένουν πίσω..."

Αν η ταξικότητα υπάρχει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, γίνεται ακόμη σκληρότερη όταν πρόκειται για την επιβίωση. "Εγώ, φίλε μου, είμαι οδοντίατρος, πλούσιος άνθρωπος... Κατάφερα, παρότι η κλινική μου καταστράφηκε και το δημόσιο νοσοκομείο με απέλυσε, να βρίσκομαι εδώ και να παλεύω. Με τους φτωχούς τι γίνεται; Θα σου πω τι γίνεται. Μένουν πίσω και ελπίζουν να πέσουν στα χέρια της μίας πλευράς ή της άλλης".

Τα λόγια αυτά ανήκουν επίσης σε Σύρο πρόσφυγα. Στα 52 του είδε τους κόπους μιας ζωής να καταστρέφονται για μια "εξέγερση" που "δεν είναι εξέγερση, αλλά και κανείς ακριβώς δεν ξέρει τι συμβαίνει με τον εμφύλιο στη Συρία". Όπως λέει, για να κάνεις αυτό το ταξίδι "χρειάζεσαι 5.000 δολάρια. Θα μπεις σε αυτοκίνητα, θα μπεις σε βάρκες και οι άνθρωποι που θα σε μεταφέρουν νοιάζονται μόνο για τα λεφτά, όχι αν θα πεθάνεις".

Περίτρανη απόδειξη ο θάνατος του τρίχρονου παιδιού από διακινητή που το πέταξε στη θάλασσα έξω από τη Χίο όταν αντιλήφθηκε ότι καταδιώκεται από την αστυνομία . Όμως αυτό το ταξίδι είναι αποφασισμένοι να το τελειώσουν. Άλλωστε οι επιλογές είναι μόνο τρεις για τους πρόσφυγες: "Ή φτάνεις ή πας πίσω ή πεθαίνεις".

πηγή