του Κώστα Εφήμερου

Το σύντομο ιστορικό της πρόσφατης σύγκρουσης έχει ως εξής: Ο υπουργός Επικρατείας, Νίκος Παππάς, ζήτησε από τους ιδιοκτήτες των τηλεοπτικών σταθμών την καταβολή του φόρου του 2% που προβλέπει ο νόμος για τις συχνότητες (Ν.2328/95 ) για τα έτη 2011 έως και 2014 (χρήσεις 2010 έως 2013). Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι φόροι που θα έπρεπε να έχουν καταβάλει τα κανάλια αναλυτικά και ανά έτος χρήσης.

Πίνακας: Αναλογούμενος φόρος 2% για τις χρήσεις 2010-2013

Στο αίτημα αυτό η Ένωση Ιδιωτικών Τηλεοπτικών Σταθμών Πανελλαδικής Εμβέλειας (ΕΙΤΗΣΕΕ) απάντησε με ένα περίπλοκο νομικο-τεχνικό κείμενο που περιλάμβανε ουσιαστικά δύο διαφορετικά επιχειρήματα.

Το επιχείρημα των εκλογικών συμψηφισμών

Στο πρώτο σκέλος αναφέρεται η πάγια πρακτική μείωσης του φόρου από 2% σε 1% ή ακόμα και 0,1% σε 6 περιπτώσεις από το 2004 έως το 2009 βάσει Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ) με τη δικαιολογία της αποζημίωσης των ιδιωτικών καναλιών για τον χρόνο των προεκλογικών μηνυμάτων. Μπορείτε να βρείτε τις σχετικές ΚΥΑ εδώ , εδώ , εδώ , εδώ , εδώ και εδώ .

Ο Νόμος 3023/2002 στον οποίο βασίζεται η ΕΙΤΗΣΕΕ αναφέρει στο άρθρο 10 ότι η μετάδοση των τηλεοπτικών μηνυμάτων των κομμάτων «διενεργείται δωρεάν και απαλλάσσεται από κάθε τέλος». Οι καναλάρχες κάνουν μια νοητική υπέρβαση ερμηνεύοντας ότι η δωρεάν προσφορά αναφέρεται στα κόμματα και όχι στα κανάλια αλλά αυτό είναι τραβηγμένο αφού το Σύνταγμα των Ελλήνων στο άρθρο 15  «για την Ραδιοφωνία και την Τηλεόραση» (και όχι για τα κόμματα) αναφέρει ξεκάθαρα ότι με νόμο ορίζονται «τα σχετικά με την υποχρεωτική και δωρεάν μετάδοση» των προεκλογικών μηνυμάτων. Σε κάθε περίπτωση ο συμψηφισμός φαίνεται να παρουσιάζει επιπλέον νομικό κόλλημα αφού γίνεται ταύτιση του δημοσίου με τα πολιτικά κόμματα τα οποία είναι απλά φορείς έκφρασης του κράτους και όχι το ίδιο το κράτος.

Κι όμως οι σχέσεις εξουσίας και μέσων μαζικής ενημέρωσης (που ο Κ. Μητσοτάκης ονόμασε «διαπλοκή»)  οδήγησε στην υπογραφή των παραπάνω συμψηφισμών στερώντας εκατομμύρια εσόδων από τα κρατικά ταμεία προς όφελος των ιδιοκτητών των παράνομων (σύμφωνα με το ΣτΕ) τηλεοπτικών σταθμών. Μάλιστα όπως αναφέρουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τον χώρο η κοστολόγηση γινόταν πάντοτε κατά προσέγγιση και χωρίς να υπάρχει κάποια διαδικασία ελέγχου ή αποτίμησης μετά από κάθε εκλογική περίοδο.

Οι ιδιοκτήτες όταν έμαθαν για το αίτημα της απόδοσης των φόρων θυμήθηκαν ξαφνικά ότι βάσει της πάγιας τακτικής των συμψηφισμών θα έπρεπε να πληρωθούν για τις εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων ετών, οπότε έκαναν ένα πρόχειρο υπολογισμό και -τι σύμπτωση- το άθροισμα βγήκε 24.170.850 ευρώ (αυτές οι συμπτώσεις φαίνεται ότι είναι συνηθισμένες στον κλάδο όπως φαίνεται και από τους ισολογισμούς του MEGA που όλα τα ποσά είναι ακέραιοι αριθμοί). Το ότι τα κανάλια ξέχασαν να απαιτήσουν 24 εκατομμύρια ευρώ σε καιρό κρίσης μπορεί να σημαίνει ή ότι έχουν ανοργάνωτα εμπορικά τμήματα ή το άλλο.

Οι ιδιοκτήτες των τηλεοπτικών σταθμών αντιλαμβάνονται ωστόσο ότι παρά τους ισχυρισμούς περί συμψηφισμών μετά το 2009 αφού δεν υπάρχουν αποφάσεις δεν μπορούν να αποφύγουν την καταβολή του φόρου απλά λέγοντας «όχι, εσείς μας χρωστάτε - καθρεφτάκι» οπότε εφεύραν ένα ακόμα επιχείρημα.


Το επιχείρημα της ψηφιακής μετάβασης

Οι ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών ισχυρίζονται ότι από το 2011 σταμάτησαν να πληρώνουν επειδή έγινε η ψηφιακή μετάβαση και άρα δεν έπρεπε πλέον να καταβάλουν τέλη συχνοτήτων. Ο νόμος στον οποίο βασίζονται είναι ο Ν.4070/2012 και καταρχάς δεν χρειάζεται να είσαι Αϊνστάιν για να καταλάβεις ότι ουσιαστικά παραδέχονται ότι δεν έχουν καμία δικαιολογία για τις χρήσεις του 2010 και του 2011 (εκτός αν είχαν μαντικές ικανότητες και ήξεραν ότι σε 2 χρόνια θα ψηφιστεί ένας νόμος απαλλαγής). Σε κάθε περίπτωση όμως και για τα επόμενα δύο χρόνια ο ισχυρισμός τους συνεχίζει να είναι ανυπόστατος. Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή δεν ολοκληρώθηκε όπως προέβλεπε ο νόμος. Μέχρι και το 2014 τα κανάλια συνέχιζαν να εκπέμπουν και αναλογικό σήμα (και άρα έπρεπε να καταβάλλουν το τέλος αναλογικών συχνοτήτων 2%) ενώ ακόμα και η λειψή ψηφιακή μετάβαση ολοκληρώθηε τελικά τον Φεβρουάριο του 2015.

Από τα προηγούμενα γίνεται σαφές ότι οι ιδιοκτήτες των τηλεοπτικών σταθμών με το πυκνό κείμενο της απάντησής του προσπαθούν περισσότερο να κρύψουν τα ψέματά τους πίσω από νομικές και περίπλοκες έννοιες. Αυτό όμως που κυρίως θέλησαν να κρύψουν ήταν μια αλήθεια:


Το σκάνδαλο της ψηφιακής μετάβασης

Στο ThePressProject έχουμε γράψει αρκετά για το ρόλο της DIGEA που έχει ως μετόχους τους ίδιους τους καναλάρχες και άρα έχει ουσιαστικό ασυμβίβαστο (το άρθρο 13 του Ν.3592/2007 προβλέπει ότι ο πάροχος δικτύου δεν πρέπει να είναι και πάροχος περιεχομένου). Ανεξάρτητα όμως από αυτό αξίζει να κάνουμε έναν υπολογισμό για να καταλάβουμε το μέγεθος του σκανδάλου:

Αν το κράτος υπολογίζει ακόμα και κατά τα χρόνια της ύφεσης πάνω από 5,5 εκατομμύρια ευρώ έσοδα κάθε χρόνο από το 2% επί του τζίρου των καναλιών μπορούμε άνετα να υπολογίσουμε ότι τα προσδοκόμενα έσοδα από φόρους τα προηγούμενα 15 χρόνια ξεπερνάνε τα 82 εκατομμύρια ευρώ (στην πραγματικότητα είναι πάνω και από 120 εκ.). Όταν λοιπόν η κυβέρνηση αποφάσισε να πουλήσει τις συχνότητες στη DIGEA στην τιμή των 18,3 εκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα 15 χρόνια και να παραιτηθεί έτσι από το τέλος συχνοτήτων έκανε ένα μεγάλο δώρο στη διαπλοκή (και ένα έγκλημα στην κοινωνία).

Το σκάνδαλο της DIGEA ήταν προμελετημένο. Επειδή ο στόχος αυτού του κειμένου δεν είναι να συζητηθούν τα πάντα γύρω από την ιδιωτική τηλεόραση θα προσφέρουμε μόνο μερικές σχετικές σημειώσεις. Ο νόμος που ουσιαστικά «χάρισε» τις πολύτιμες συχνότητες στη DIGEA ήρθε από τον Μενέλαο Δασκαλάκη, πρώην Γενικό Διευθυντή της Νέας Δημοκρατίας, μέλος του Δ.Σ. της ΕΡΤ και τότε Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων στο υπουργείο Υποδομών, μεταφορών και δικτύων (με υπουργό τον Χρυσοχοΐδη).

Το σκάνδαλο ξεκινάει από τον ορισμό του χάρτη συχνοτήτων. Πρόκειται για την έκθεση που προβλέπει τον αριθμό, την δύναμη και τις θέσεις που πρέπει να μπουν οι ψηφιακοί πομποί προκειμένου να καλυφθεί το σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Γίνεται μια εμπεριστατωμένη έρευνα και παρουσιάζεται μια πρόταση που περιλαμβάνει 275 σημεία εκπομπής και δυνατούς πομπούς προκειμένου να καλυφθεί σχεδόν ολόκληρη η ελληνική επικράτεια.  Η πρόταση αυτή αναρτάται στο σύστημα του Open Gov και αρχίζει η διαβούλευση. Στο μεταξύ όμως η DIGEA διαβάζει τον χάρτη και παθαίνει ένα σοκ. Το κόστος κάλυψης της επικράτειας είναι πολύ μεγάλο και οι καναλάρχες δεν φαίνονται διατεθειμένοι να το πληρώσουν. Εμφανίζεται τότε ένας υπάλληλος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), ο Νίκος Παπαουλάκης, που αναλαμβάνει να σχεδιάσει έναν πολύ πιο συντηρητικό χάρτη με 156 σημεία και μάλιστα με πομπούς μικρότερης έντασης. Ο κύριος Παπαουλάκης (που καταγγέλεται ότι ήταν «ο πολίτης που συνόδευσε τα ΜΑΤ όταν ανέβηκαν στο βουνό για να ρίξουν μαύρο στην Αθήνα») είναι σήμερα αντιπρόεδρος της ΕΕΤΤ και ουσιαστικά εκτελεί χρέη προέδρου αφού ο τελευταίος απομακρύνθηκε πριν από λίγο καιρό.

Μετά από τη διαβούλευση του αρχικού χάρτη κατά παράβαση της νομοθεσίας και χωρίς να υπάρχει πρώτα η απάντηση που προβλέπεται από το νόμο προς τους συμμετέχοντες στη συζήτηση η κυβέρνηση φέρνει προς ψήφιση όχι τον χάρτη τον οποίο είχε καταθέσει αλλά αυτόν του Παπαουλάκη. Τέσσερις ημέρες μετά υπογράφεται από τον Χρυσοχοΐδη ΚΥΑ με την οποία δέχεται το νέο χάρτη και σε λίγες ημέρες βγαίνει από την ΕΕΤΤ στη διαβούλευση το κείμενο του διαγωνισμού για την επιλογή πάροχου δικτύου.

Πρόκειται για φωτογραφικό διαγωνισμό. Η DIGEA αναλαμβάνει να καλύψει πολύ μικρότερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού και το κόστος της πραγματικής μετάβασης μεταφέρεται στους δήμους που είναι πλέον υπεύθυνοι να καλύψουν με δικά τους έξοδα τις περιοχές που δεν φτάνει το σήμα της DIGEA ενώ η εταιρία θα λαμβάνει «ενοίκιο» από τα κανάλια για τη μετάδοση και σε αυτές τις περιοχές. Στον διαγωνισμό υπήρχε ακόμα και προϋπόθεση που ανέφερε ότι ο υποψήφιος θα έπρεπε να έχει διαφημίσει στο παρελθόν την ψηφιακή μετάβαση, δίνοντας έτσι νόημα εκ των υστέρων στην περιβόητη οικογένεια Κλικλίκου που διαφήμιζε επί χρόνια μια μετάβαση που δεν είχε γίνει σχεδόν πουθενά. Ο συντάκτης του διαγωνισμού που φέρεται να είναι πάλι ο κύριος Παπαουλάκης όριζε ως τιμή εκκίνησης τα 18,3 εκατομμύρια ευρώ για το σύνολο των ψηφιακών συχνοτήτων, τιμή που φυσικά ήταν και η τιμή κλεισίματος της συμφωνίας αφού μόνο μια εταιρία έδειξε ενδιαφέρον: Η DIGEA των καναλαρχών.

Λίγες ημέρες πριν τη διαβούλευση πάντως η κυβέρνηση εξαφάνισε τον μοναδικό φορέα που εξέφραζε το δημόσιο συμφέρον στον συγκεκριμένο τομέα ρίχνοντας μαύρο στην ΕΡΤ, όπως προαναφέραμε με τη συμβολή του ίδιου του κυρίου Παπαουλάκη.


Περί δίκαιου και δικαιοσύνης

Αξίζει να αφιερώσουμε δύο γραμμές για να πούμε το αυτονόητο: Σε μια ευνομούμενη πολιτεία είναι απόλυτα φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορές και ερμηνείες. Για το λόγο αυτό υπάρχουν τα αστικά και τα ποινικά δικαστήρια. Είναι τουλάχιστον φαιδρό το επιχείρημα των ιδιοκτητών τηλεοπτικών σταθμών που αντιμετωπίζουν την υπόθεση με τον συνηθισμένο αναιδή τρόπο, παίζοντας τον δικαστή και τον μπάτσο μαζί. Αν τα κανάλια ξαφνικά θυμήθηκαν ότι τους χρωστάνε χρήματα θα πρέπει να κινηθούν νομικά εναντίον του κράτους. Στο μεταξύ θα πρέπει να καταβάλλουν στο ακέραιο τις υποχρεώσεις τους όπως τις ορίζει ο νόμος. Αν θεωρούν και τον νόμο παράνομο υπάρχει και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Είναι το ίδιο όργανο που έχει αποφανθεί ήδη δύο φορές ότι καταλαμβάνουν παράνομα τις δημόσιες συχνότητες.


Η απάντηση σε μια παράγραφο

Η κυβέρνηση ζητάει από τα κανάλια να πληρώσουν 24 εκατομμύρια ευρώ για τις χρήσεις 2010 έως 2013. Μέχρι το 2009 οι προηγούμενες κυβερνήσεις μείωναν δραστικά τους φόρους των καναλιών με αποφάσεις αμφιβόλου νομικής τεκμηρίωσης. Τα κανάλια ισχυρίζονται τώρα (χωρίς όμως να είναι νομοθέτες) ότι οι προηγούμενες αποφάσεις αποτελούν προηγούμενο και άρα θα έπρεπε να συνεχίσουν να συμψηφίζουν τους φόρους τους με παροχές προς τα κόμματα τα οποία ταυτίζουν με το δημόσιο συμφέρον. Το δεύτερο επιχείρημα των καναλαρχών είναι ότι μετά την μετάβαση στην ψηφιακή εποχή δεν θα πρέπει έτσι και αλλιώς να πληρώνουν φόρο για την χρήση αναλογικών συχνοτήτων. Η αλήθεια όμως είναι ότι η μετάβαση ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2015 και άρα οι χρήσεις 2009 έως 2013 πρέπει να καλυφθούν. Σημειώνεται πάντως ότι αυτά θα είναι και τα τελευταία χρήματα που περιμένει το κράτος από τα κανάλια για τη χρήση των συχνοτήτων αφού η κυβέρνηση Σαμαρά παραχώρησε για 15 χρόνια τα δικαιώματα χρήσης στους καναλάρχες έναντι του ποσού που έπαιρνε κάθε χρόνο από τους παλιότερους φόρους.

πηγή