Κολασμένες μέρες για κυβέρνηση - ΠΑΣΟΚ

Ένα μανιφέστο την ημέρα τη συνοχή του ΠΑΣΟΚ την κάνει πέρα. Θα μπορούσε να είναι το μήνυμα των ημερών, αν δεν ήταν μια άκρως δραματική διαπίστωση για τις ανοιχτές συγκρούσεις εντός του κυβερνώντος κόμματος, που ανήμερα της επετείου των 30 χρόνων από τον εκλογικό θρίαμβο του 1981 βρίσκεται αντιμέτωπο με την πλήρη πολιτική, ιδεολογική, οργανωτική αποσύνθεσή  του και την αθρόα εγκατάλειψή  του από τους οπαδούς του.

Κι ενώ τα ηγετικά στελέχη επιχειρούν με άρθρα, δηλώσεις και συνεντεύξεις να διασώσουν το πολιτικό του μέλλον, ο πρωθυπουργός, που τρέχει και δεν φτάνει, προσπαθεί «θεσμικά» και μέσω της ενημέρωσης των πολιτικών αρχηγών και της σύγκλησης της Κοινοβουλευτικής Ομάδας να προλάβει την πλήρη καταρράκωση του κυβερνώντος κόμματος αλλά και του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος.

Το μεγάλο ζήτημα του Γ. Παπανδρέου είναι να προσέλθει στη Σύνοδο Κορυφής την Κυριακή με ψηφισμένο από το κόμμα του το πολυνομοσχέδιο, παρά τις πληροφορίες ότι δεν είναι σίγουρο ότι θα δοθεί οριστική λύση σ’  αυτή τη Σύνοδο.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι κάθε ηγετικού τύπου πρωτοβουλία που επιχειρεί να πάρει ο Παπανδρέου και παρά την έκκλησή του την περασμένη εβδομάδα να αποφεύγονται δηλώσεις που προκαλούν εσωστρέφεια, η κοινή παρέμβαση Διαμαντοπούλου, Λοβέρδου, Ραγκούση προκάλεσε πολλές συζητήσεις και πυροδότησε σενάρια διαδοχής.

Το κοινό άρθρο των «3», που αποτυπώνει ανάγλυφα τον εσωτερικό διχασμό εντός της κυβέρνησης και τη λυσσαλέα μάχη διαδοχής που διεξάγεται στο παρασκήνιο, επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις μέσα στο κυβερνών κόμμα, όπου τα κεντρικά στελέχη επιχειρούν να μπουν στα χαρακώματα της διαδοχής.

Την ίδια ώρα οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ζουν τον δικό τους Γολγοθά και στην πλειονότητά  τους δεν έχουν την ψυχική ηρεμία να αναλύσουν τις κινήσεις κορυφής, αφού δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν δημόσια χωρίς να τους «κράξουν» πολίτες. Το πάθημα ου Σαββατοκύριακου αρκετών βουλευτών που αποδοκιμάστηκαν δημόσια στις εμφανίσεις τους εντείνει την πίεση που υφίστανται οι βουλευτές.

Η αποστροφή του Θωμά Ρομπόπουλου, που παραιτήθηκε τελικά ύστερα από πολλές «πιρουέτες», ότι δεν αντέχει άλλο να ψηφίζει χωρίς να ξέρει τι ψηφίζει, και χωρίς να συμφωνεί με τα άδικα και αντιλαϊκά μέτρα, υπό την πίεση ότι θα ανατραπεί η κυβέρνηση, η δόση δεν θα καταβληθεί, η χώρα θα χρεοκοπήσει και δεν θα υπάρχουν χρήματα για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις, όπως έκανε στο μεσοπρόθεσμο, συμπυκνώνει τον προβληματισμό πολλών βουλευτών, που βρίσκονται σ’  αυτό το κλίμα.

Και είναι τέτοια η κατάσταση που επικρατεί στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, που επιστρατεύτηκε ο ίδιος ο πρωθυπουργός προκειμένου να επιχειρήσει να πείσει τους βουλευτές να ψηφίσουν το πολυνομοσχέδιο και κυρίως το επίμαχο άρθρο 37, που δίνει χαριστική βολή στα εργασιακά δικαιώματα.

Μέσα στο κλίμα που δημιούργησε η κοινή παρέμβαση των τριών υπουργών (το περίφημο άρθρο κατά του συντεχνιασμού και των συνδικαλιστών των Αννας Διαμαντοπούλου, Ανδρέα Λοβέρδου και Γιάννη Ραγκούση, που κυκλοφόρησε την Κυριακή) ο πρωθυπουργός επιχείρησε χτες στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός του να παρουσιάσει την κρισιμότητα της κατάστασης και να οπλιστεί με πολιτική δύναμη προκειμένου να προσέλθει στη διαπραγμάτευση εν όψει της Συνόδου Κορυφής, όπου δεν φαίνεται να υπάρχουν περιθώρια διατύπωσης ενστάσεων από την ελληνική κυβέρνηση.

Και παρότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος με σειρά δηλώσεών του, αλλά και με δικό του άρθρο, έσπευσε να διαβεβαιώσει τους πάντες ότι η παρέμβαση των τριών υπουργών συνιστά ουσιαστικά πολιτική κίνηση στήριξης του πρωθυπουργού, πολλοί εντός του ΠΑΣΟΚ συνειδητοποίησαν ότι ο αγώνας για τη διαδοχή έχει αρχίσει.

Οι «3», όπως έλεγαν έμπειρα κοινοβουλευτικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, πέρασαν στην κίνηση αυτή για τους εξής λόγους:

♦ Το ΠΑΣΟΚ οδηγείται σε εκλογική συντριβή που θα δοκιμάσει σοβαρά τη συνοχή του και τη φυσιογνωμία του.

♦  Εγκαταλείπεται με φρενήρη ρυθμό από παραδοσιακά τμήματα της κοινωνίας που το έσπρωχναν προς έναν αριστερό λαϊκισμό (αν δεν έχει ήδη απολέσει πλήρως αυτά τα τμήματα από τη μέρα υπογραφής του μνημονίου).

♦  Ο Γιώργος Παπανδρέου, αν επιβεβαιωθούν στις κάλπες οι δημοσκοπήσεις, ακόμα κι αν δεν το μετανιώσει, ή ακόμα κι αν συνεργάτες, συγγενείς και πολιτικοί φίλοι του επιχειρήσουν να τον κρατήσουν στην ηγεσία του κόμματος, θα υποστεί τόσο οδυνηρή ήττα, που θα είναι αδύνατον να παραμείνει στη θέση του.

♦  Ο ίδιος έχει πλήξει την ηγετική του φυσιογνωμία από τις 16 Ιουνίου, όταν δημοσιοποιήθηκε η πρότασή του να αποχωρήσει από την πρωθυπουργία για χάρη ενός κυβερνητικού σχήματος σε συνεργασία με τη Ν.Δ.

♦ Η συνεχής επωδός του ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι καρέκλες και η παραμονή στην εξουσία, όπως και μια δεύτερη τετραετία, αδυνάτισε την πολιτική προοπτική του ΠΑΣΟΚ και αποσυσπείρωσε τους φανατικούς οπαδούς.

♦ Οι «3» μπαίνουν σφήνα στο δαχτυλίδι διαδοχής, το οποίο πληροφορίες θέλουν να έχει διασφαλίσει ο Ευάγγελος Βενιζέλος προσφέροντας την πλέρια στήριξή του στον πρωθυπουργό έναντι της μελλοντικής προώθησής του στον πρώτο ρόλο.

♦   Δημιουργούν πόλο συσπείρωσης στελεχών που με αγωνία αναζητούν ηγετική αναφορά, μετά και την πλήρη ταύτιση Βενιζέλου με την πορεία του Γ. Παπανδρέου.

♦   Επιλέγουν την πλήρη σύγκρουση με το παραδοσιακό ΠΑΣΟΚ και κυρίως όπως αυτό εκφράζεται μέσα στην κυβέρνηση.

Η τελευταία παράμετρος θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική κι αυτό γιατί τα τρία ηγετικά στελέχη επιχειρούν με την παρέμβασή τους να ρίξουν τις ευθύνες για τις καθυστερήσεις, τις παλινωδίες, τις αμφιβολίες, τα πισωγυρίσματα στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, που παγώνουν μια συγκρουσιακή μεταρρυθμιστική λογική στο όνομα διατήρησης της φυσιογνωμίας του κόμματος. Ουσιαστικά οι τρεις υπουργοί βάλλουν εναντίον του Χάρη Καστανίδη, του Δημήτρη Ρέππα, του Χρήστου Παπουτσή, της Μαριλίζας Ξε-νογιαννακοπούλου και της Λούκας Κατσέλη, που σε ηγετικό επίπεδο έχουν διατυπώσει κατά καιρούς έντονες διαφωνίες και επιφυλάξεις για πτυχές της κυβερνητικής πολιτικής αλλά και της διαπραγμάτευσης με την τρόικα. Αυτό που ψιθύριζαν τόσο καιρό στους κολλητούς τους στα Μέσα Ενημέρωσης, ότι υπάρχει ένα αντιμεταρρυθμιστικό φρένο μέσα στην κυβέρνηση - που οδηγεί στην παράλυση και την απραξία -, αποφάσισαν να το εκφράσουν και δημόσια ξεκινώντας τον πόλεμο. Μπορεί οι... αντιμεταρρυθμιστές να μην έχουν σηκώσει ακόμα το γάντι της αντιπαράθεσης, αλλά η αριστερόστροφη βουλευτής Χρύσα Αράπογλου και ο Δημήτρης Τσιρώνης υποδέχτηκαν με σφοδρή κριτική για τις προθέσεις της κίνησης τους «3».

Στελέχη του ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν ότι με την κίνηση αυτή οι «3» επιχειρούν να συρθεί και ο ίδιος ο πρωθυπουργός αργά ή γρήγορα να πάρει θέση απέναντι στον κάθετο ιδεολογικό διαχωρισμό εντός της κυβέρνησης καινα απομονώσει πολιτικά συνεργάτες του που υπο-νομεύουντο μεταρρυθμιστικό εγχείρημα της κυβέρνησης.

Το μεγάλο ερώτημα είναι ο ρόλος του Γιάννη Ραγκούση –  στενού συνεργάτη του πρωθυπουργού μέχρι πρότινος - στην κίνηση αυτή. Στελέχη του ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν ότι ο Ραγκούσης βγαίνει ανοιχτά στη σύγκρουση κατά τέως πολιτικών συνεργατών της περιόδου στήριξης του Γιώργου Παπανδρέου, απαντώντας έτσι στην υπονόμευση που δέχτηκε από την υπουργοποίησή του και μετά, κυρίως από μια ομάδα υπουργών που εκφράζουν το κοινωνικό ΠΑΣΟΚ. Οντας από τους μόνους που στήριξαν όλες τις κινήσεις του Γιώργου Παπακωνσταντίνου, θεωρεί ότι τόσο η υπονόμευση της προσπάθειας συντονισμού της κυβέρνησης όσο και οι βολές που δέχτηκε από την προσπάθεια απελευθέρωσης των ταξί, τον έστειλαν στην αγκαλιά των τέως εκσυγχρονιστών Διαμαντοπούλου - Λοβέρδου. Πολλοί ισχυρίζονται ωστόσο ότι πρόκειται για λυκοφιλία που θα διαλυθεί πιο γρήγορα απ’ ό,τι η «ομάδα των 4» που σκορπίστηκε αμέσως μετά την επικράτηση Σημίτη.

Πληροφορίες θέλουν τους «3» να έχουν ήδη δώσει τον πρώτο ρόλο στον Ανδρέα Λοβέρδο και επιμένουν ότι υπό τις παρούσες συνθήκες μόνο με πολιτικές συνεργασίες μπορούν να επιβιώσουν την επόμενη μέρα.

Και η απάντηση στην εύλογη απορία γιατί δεν μπήκε στην παρέα και ο… υπερμεταρρυθμιστής Γιώργος Παπακωνσταντίνου είναι ότι θεωρείται καμένο χαρτί και μια τέτοια κίνηση θα κατέστρεφε κάθε ηγετική προοπτική του «τρίο».

Στην κίνηση δεν μπήκε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης προφανώς λόγω της εξαιρετικά τεταμένης σχέσης του με την Άννα Διαμαντοπούλου. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι θα «φάνε πόρτα» και μάλιστα με κίνδυνο να καεί η κίνηση με τη δημοσιοποίησή της, αποφάσισαν να μην του απευθυνθούν. Ωστόσο όσοι γνωρίζουν τον υπουργό Ανάπτυξης ξέρουν ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει έτσι τη μάχη. Και παρότι βρέθηκε νωρίς στο εκσυγχρονιστικό στρατόπεδο, δεν αποκλείεται την τελευταία στιγμή να κάνει μια κυκλωτική κίνηση βρισκόμενος στο στρατόπεδο του κοινωνικού ΠΑΣΟΚ σε ευθεία αντιπαράθεση με το μεταρρυθμιστικό «τρίο».

Πολλοί πάντως είναι αυτοί που επισημαίνουν ότι όλα αυτά γίνονται «για ένα πουκάμισο αδειανό», που λέει και ο ποιητής. Και εξηγούν ότι το ΠΑΣΟΚ έχει απολέσει τόσο μαζικά τις κοινωνικές δυνάμεις που το στηρίζουν, που δεν έχει νόημα η μάχη διαδοχής που ήδη ξεκίνησε. Υπάρχουν όμως κι αυτοί που εκτιμούν ότι ακόμα κι αν ο χώρος πολιτικά κατακερματιστεί, πάντα θα πρέπει να εκφράζεται πολιτικά.

Έτσι κι αλλιώς ο κατακερματισμός του ΠΑΣΟΚ θα είναι η θρυαλλίδα για το πολιτικό σύστημα και πολλοί εκτιμούν ότι θα συμπαρασύρει και τη Ν.Δ. Με δεδομένες και τις δημοσκοπήσεις, όπου οι πολίτες δείχνουν να προτιμούν τις κυβερνήσεις συνεργασίας, ο σχηματισμός ενός μεταρρυθμιστικού πόλου που θα μπορεί να συνεργαστεί με άλλα κεντροδεξιά και κεντρώα σχήματα φαντάζει ρεαλιστικός.

Πάντως ενδεικτικό του κλίματος εντός του ΠΑΣΟΚ είναι η ανακοίνωση του Γιώργου Παναγιωτακόπουλου, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει ότι «η προσχηματική αγωνία των τριών δεν μπορεί να κρύψει την προσπάθειά τους να ηγηθούν της νεοφιλελεύθερης μετάλλαξης του ΠΑΣΟΚ, με επικίνδυνα και αντιδημοκρατικά ιδεολογήματα», ενώ σε άλλο σημείο επισημαίνει ότι «οι τρεις υπουργοί με την επιστολή τους αυτή στοχεύουν στην προσωπική σωτηρία και ανέλιξή τους και αγωνίζονται για αυτή».

Ο αγώνας της διαδοχής μόλις ξεκίνησε

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος - παρότι η κίνηση τον αφορά προσωπικά - αντέδρασε πολύ πιο ήπια και φιλικά απ’ ό,τι ο επικεφαλής της Αριστερής Πρωτοβουλίας Γιώργος Παναγιωτακόπουλος, δηλώνοντας ουσιαστικά πίσω από τις γραμμές ότι θα είναι παρών στις εξελίξεις, διεκδικώντας μάλιστα να είναι στην ίδια γενιά.

«Είναι πολύ θετική η πρωτοβουλία των τριών υπουργών να απευθυνθούν στην κοινή γνώμη με μια ανάλυση του τρόπου με τον οποίο έχει διαμορφωθεί η σημερινή ελληνική κοινωνία, με κύρια ευθύνη του πολιτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου βεβαίως και του ίδιου του ΠΑΣΟΚ», αναφέρει σε λεπτά ειρωνικούς τόνους σε ανακοίνωσή του ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομικών Ευ. Βενιζέλος.

Από την άλλη, ο Θεόδωρος Πάγκαλος επισήμανε ότι «οι τρεις υπουργοί απευθύνονται στην κοινωνία», τονίζοντας ότι και «οι τρεις έχουν έργο και δικαιούνται να μιλούν». Ξέχασε να μας πει ποιοι δεν έχουν μέλλον και δεν δικαιούνται διά να ομιλούν. Πάντως, χωρίς πολιτική βαρύτητα κρίνεται το άρθρο του Ηλία Μόσιαλου, που επιχειρεί να αρθρώσει μια «σύγχρονη σοσιαλδημοκρατική πρόταση», η οποία «θα δημιουργήσει έναν δημόσιο τομέα βασισμένο στις ανάγκες των πολιτών και όχι έναν δημόσιο τομέα που λειτουργεί προς όφελος του εαυτού του». Ωστόσο το μανιφέστο αυτό ανοίγει τον δρόμο και για την κατάθεση κι άλλων απόψεων, που επιβεβαιώνουν την πολιτική στροφή ενός σημαντικού μέρους του ΠΑΣΟΚ προς τη φιλελεύθερη κεντρώα κουλτούρα των βορειοευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων.

Θα υπάρξει σύντομα απάντηση; Το ερώτημα αυτό αφορά κυρίως αν στελέχη από το κοινωνικό ΠΑΣΟΚ σηκώσουν το γάντι. Πολλοί είναι αυτοί που περιμένουν ότι αυτός που θα αναλάβει το πεδίο σύγκρουσης είναι ο Χρήστος Παπουτσής, παρότι κάποιοι βλέπουν να μπαίνει σφήνα στο ηγετικό παιχνίδι και η Λούκα Κατσέλη. Το θέμα είναι αν η εμμονή της πρώην υπουργού Εργασίας στην καταψήφιση του άρθρου 3 θα έχει επιπτώσεις για την προοπτική της εντός του ΠΑΣΟΚ. Συνεργάτες του πρωθυπουργού επισημαίνουν ότι η αρχική σκέψη του πρωθυπουργού να μην υποστούν κυρώσεις όσοι καταψηφίσουν ένα άρθρο και όχι το σύνολο του νομοσχεδίου μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για ομαδική ανταρσία των βουλευτών και ο καθένας να ψηφίζει ό,τι θέλει στο μέλλον.

Δεν αποκλείεται πάντως ώς την Πέμπτη να βρεθεί μια τέτοια διατύπωση που θα δίνει τη δυνατότητα στους βουλευτές, όπως η Λούκα Κατσέλη, ο Οδυσσέας Βουδούρης, η Σοφία Γιαννακά, η Κατερίνα Μπατζελή, ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος και άλλοι, που έχουν διατυπώσει δημόσια επιφυλάξεις για το άρθρο 3, να το υπερψηφίσουν τελικά. Άλλωστε η συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας αποφασίστηκε προκειμένου να υπάρξει ένα βήμα διατύπωσης κριτικής, ενστάσεων και επιφυλάξεων από τους βουλευτές, που θα λειτουργήσει για μια ακόμα φορά εκτονωτικά.

Πάντως ο αγώνας της διαδοχής μόλις ξεκίνησε, σε μια περίοδο όπου οι πολιτικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές…

πηγή